Etiket: ilik nakli riskleri

İlik Nakli Riskleri

İlik Nakli Riskleri

İlik nakli, bazı kanser türlerinde geçerli olan bir tedavi yöntemi olarak bilinmektedir. Bu yöntem ile günümüzde pek çok kanser hastası sağlığına kavuşmaktadır. İlik nakli ile sağlıklı bir vericiden kök hücreler alınır ve damar yolu ile hastaya nakil edilir. İlik nakli çeşitlerine baktığımızda karşımıza Otolog ilik nakli ve allojenik ilik nakli çıkmaktadır. Şimdi bu iki farklı yöntemin risklerinden söz edeceğiz.

Otolog İlik Nakli Riskleri

Otolog ilik naklinin riskleri hem uzun süreli hem de ani olabilmektedir. İlk olarak radyoterapinin yan etkilerine benzeyen yan etkiler görülebileceğini söyleyebiliriz. Bunlar enfeksiyon, bulantı, kusma, ağız yaraları, yorgunluk gibi yan etkilerdir. Bahsettiğimiz yan etkiler her ne kadar risk grubunda görülse de kısa süreli durumlar olduğu için çok önemli değildir. Ancak bazı durumlar oldukça riskli ve kalıcı olabilmektedir.

Uzun vadeli yan etkiler olarak adlandırabileceğimiz riskler ise kısırlık, katarakt, erken menopoz, tiroid sorunları, başka bir kansere yakalanma riski ve akciğer/kemik hasarlarıdır. Bunları önlemenin bir yolu olmadığı gibi her hastada olacak diye bir koşul da bulunmamaktadır. Bu nedenle endişe edilecek bir durum olmadığını söyleyebiliriz. Otolog ilik nakli riskleri genel olarak doku uyuşmazlıklarının bir sonucu olarak bilinse de, dokular uyumlu olduğunda da bu sorunlar yaşanabilmektedir. Yani tamamen şans işi olduğunu söyleyebiliriz. Nakilden sonra hasta kendine çok iyi baksa bile bu durumlar ne yazık ki olabilmektedir.

Allojenik İlik Nakli Riskleri

Allojenik ilik nakli risklerine baktığımızda da en yaygın olarak enfeksiyonların görüldüğünü söyleyebiliriz. Bir kanser hastasının özellikle de iyileşme döneminde enfeksiyon kapması oldukça sakıncalıdır. Bu nedenle nakilden önce ve sonra çok dikkat edilmelidir.

Genel olarak baktığımızda Allojenik ilik nakli risklerinin de benzer olduğunu söyleyebiliriz. Bunların kısa sürenleri yine bulantı, kusma ve yorgunluk gibi risklerdir. Büyük yani uzun vadeli olanlar ise aynı şekilde kısırlık, katarakt ve başka bir kanser türüne yakalanma gibi risklerdir. Burada karşımıza yeni çıkan risk ise Graft Versus Host hastalığıdır. GVHH olarak bilinen bu hastalık, vücuda giren yeni kök hücrelerin kendi bağışıklık sistemi hücrelerini üretmesi sonucunda oluşur. Yeni kök hücreler, vücuttaki hücrelere saldırır ve yok etmeye başlar. İki türü olan bu hastalığın doktor tarafından mutlaka kontrol altına alınması gerekmektedir.

İlik Nakli Riskleri Nelerdir?

En çok yapılan nakil işlemlerinden biri olan kemik iliği nakli, lösemi hastalığına büyük umut oluyor. Vücutta normal olmayan hücrelerin zamanla artarak kemik iliğinde bulunan normal hücrelerin yerine geçmesi ile insanda kansızlık meydana gelir. Bu da savunma hücrelerinin azalmasına ve vücudun enfeksiyonlara karşı daha açık hale gelmesine neden olur. Kanser tedavilerinde son yıllarda %80’e varan başarı oranları sağlayan ilik nakli, kanserde mücadelede hastalara büyük bir umut oluyor. Ancak yine de her şeyde olduğu gibi kemik iliği nakli için de bazı riskler mevcut. Peki, ilik nakli riskleri nelerdir?

Vücutta sağlıklı kan üretimini engelleyen kemik iliği hastalıklarının ortaya çıkması durumunda nakil gerekir. İlik nakli gereken hastalıkların başında kan hastalıkları gelmektedir. Hastalık tedavisi sırasında yapılan tedavilere yanıt vermeyen hastalarda ilik nakli yapılır. İlik nakli yöntemleri arasında en az risk taşıyan yöntem “otolog ilik nakli“dir. Kanser hastalıklarının ileri seviyeye ulaştığı durumlarda en çok tercih edilen nakil yöntemidir. Tedavi sırasında hasta kemoterapi de gördüğünden; mide bulantısı, kusma, baş dönmesi, ishal, ateş gibi yan etkiler görülmektedir.

İlik nakli sonrasında 3 ay boyunca hastanın vücudu enfeksiyonlara açık durumdadır. Bu nedenle bu süreçte hasta doktor tarafından yakın takipte olmalıdır. Bağışıklık sisteminin güçlenmesi 6 ayı bulabilir ve 1 yıl dolduğunda hastanın bağışıklık sistemi normale yakın bir seviyeye yükselir. İlik nakli risklerini minimuma indirmek için, tedavi sonrasında hastanın yaşadığı ortam çok temiz olmalı ve sürekli takip altında olmalıdır. Bu süreçte enfeksiyon oluşma riski bulunduğundan, kişi evcil hayvan besliyorsa bunlar hastanın bağışıklık sistemi normale dönene kadar evden uzak tutulmalıdır. Onun yanı sıra ilk üç aylık süreçte eve dışarıdan biri gelmemeli ve hasta başkaları ile yakın temas kurmamalıdır. Kan hastalıkları tedavisinde yapılan ilik nakli, gelişen teknoloji ile risklerini minimuma indirmiş durumda olduğundan başarı oranları da aynı doğrultuda artmaktadır.