COVID-19 virüsünden sonra kullanımı git gide yaygınlaşan maskeler ile akıllara birsürü soru gelmekte. Bu sorular maske çeşitleri, mikron değerleri, acaba bu maske beni virüslerden korur mu? gibi sorular. Aşağıda bu sorularınıza çare olabilecek bir makale hazırladık.
Maskeler Ve Maske Çeşitleri
COVID-19 ve benzer hastalıklarda, hastalarla tedavi sırasında bir dizi önleyici tedbir gereklidir.Bunlardan en önemlilerinden biri maske kullanımıdır. COVID-19 enfeksiyonuna karşı koruma için maske kullanılmalıdır.Maskeler farklı şekil ve malzemelerde üretilir. Maskeler, kullanım alanları ve koruma seviyeleri, imal edildikleri malzeme ve şekillere göre değişir.
Piyasada bulabileceğimiz maske çeşitleri aşağıdaki gibidir;
1) Ev Tipi Bez Maskeler
2) Cerrahi Maskeler
3) Solunum Maskeleri
4) Yarı Yüz ve Tam Yüz Solunum Maskeleri
Ev Tipi Bez Maskeler
Tıbbi personel dışında maskenin bulunmadığı durumlarda kişisel koruma için ev yapımı bez maskesi mevcut. Evde bir kumaş parçasından yapılabilen bu maskeler aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır.
• Yüzün kenarına rahatça oturmalıdır. Yüzü bağlarla veya kulak halkalarıyla güvenli bir şekilde örtmelidir.
• Birden fazla kumaş tabakası içermelidir.
• Kısıtlama olmaksızın rahat nefes almayı sağlamalıdır.
• Hasar görmeden veya deforme olmadan yıkanabilmeli ve kurutulmalıdır.
Bez yüz maskeleri 2 yaşın altındaki küçük çocuklar, nefes almakta güçlük çekenler, demans gibi akli melekeleri yerinde olmayan ve bilinç kaybı olanlar ile maskeyi kendisi çıkartamayacak durumdaki kişiler tarafından kullanılmamalıdırlar. Kumaş yüz maskeleri, cerrahi maskeler veya N-95 solunum maskeleri gibi maskelerle aynı değildir. Makine de ayrıca yıkanabilir ve tekrar kullanılabilir. İnsanlar bez maskeleri takıp çıkardıklarında gözlerine, burunlarına ve ağızlarına dokunmamaya dikkat etmelidirler ve çıkardıktan hemen sonra ellerini yıkamalıdırlar.
Salgın sırasında sağlık personelini ihtiyacı olan maske kaynağının kullanılmaması tavsiye edilir. Salgın başlangıcında bazı meslektaşlarımızın, hasta olmayanlar maske takmasın şeklindeki tavsiye yerine, maske kaynağımız kısıtlı bu nedenle tıbbı maske yerine ev tipi maske yapıp kullanabiliriz gibi bir tavsiye bence daha uygun olurdu diye düşünüyorum. Evde nasıl maske yapılacağını Amerika CDC hastalık önleme merkezinin web sitesinde bulabilirsiniz.
Cerrahi Maskeler
Popüler inanışın aksine, tedavi sırasında öksürme ve hapşırma gibi durumlarda hastalarımızı korumak için cerrahi maskeler kullanılır. Gevşek bir şekilde bağlanırlar, ağız ve burnu kapatırlar. Genellikle cerrahi maskeler sınıflandırılmaz. Günlük kullanım ve düşük maliyet için uygundurlar. Tıbbi maske iki farklı çeşitte üretilirler. Sızdırmazlık özellikleri düşüktür. Laboratuvar koşullarında küçük parçacıkların %60-80’inini filtreleyebilirler. Maskeler uygun şekilde takıldığında öksürürken veya hapşırırken damlacıkları yakalayarak korona virüsünün yayılmasını önlemeye yardımcı olabilirler. Sentetik kumaştan üretilirler. Cerrahi maskeler genellikle dikdörtgen bir şekle kesilir ve yüzünüzde daha rahat bir şekilde genişlemek ve sığması için yanlarda pileler vardır. Sadece bir kez tek kullanımlıktır. Büyük damlacıklar ve gevşek uyumluluklarından dolayı viral enfeksiyonlardan korunma açısından yetersizdirler. Sağlıklı hastaların tedavisinde seçmeli diş hekimliği uygulamaları için yeterli koruma sağlar
Solunum Maskeleri
Solunum maskeleri veya filtreler (solunum maskeleri) cerrahi ve ev maskelerinden çok daha sıkı oturan maskelerdir. Valfli veya valfsiz olabilirler. Valfi olmayanların hem hava girişi hem de Ayrıca çıktılarını filtreleyerek iki yönlü koruma sağlarlar. Böylece hem giyen hem de rakip koruma sağlar. Valf kullanımı, hasta kişi tarafından kullanıldığında nefes almayı kolaylaştırır valf ekshalasyonun etkisizliği nedeniyle diğer kişinin enfekte olmasına neden olabilir. Bu nedenle, hasta insanlar tarafından kullanılmamalıdır. . COVID-19 virüsü 0,06 ila 0,14 mikron değerindedir ve aerosol partikül boyutları 3-100 nm arasındadır. Bu nedenle virüs salgınları sırasında diş hekimleri tarafından cerrahi maske kullanılması uygun ve yeterli değildir.
Solunum Maskelerinin Sınıflandırılması;
Maskeler filtreleme özelliklerine göre sınıflandırılır. Maskelerin filtrasyon oranları, 0.3 mikron partikül boyutuna göre ölçülür. Genellikle N veya FFP gibi maske sınıflandırması için kullanılan terimler karışıklığa neden olur. Aslında, her iki sınıflandırma da benzerdir ve N sınıflandırması Amerikan sınıflandırmasıdır. Aşağıda 0.3 mikron partikül boyutlarından farklı maske türlerinin ne kadar korunması sağlandığı gösterilmiştir.
• FFP1 & P1’de en az %80
• N95 – FFP2 & P2’de en az %94
• N99 & FFP3’de en az %99
• N100 – P3’de en az %99.95 şeklindedir.
En azından FFP2 = N95 maskeleri, tercihen FFP3 = N99 maskeleri, diş hekimleri tarafından diğer koruyucu önlemlerle birlikte kullanılmalıdır. Yaşadığımız günlerden N95 veya N99 maskeleri maalesef bulmak bizim için çok zor ve pahalı.
N95 maskesinde yakalanması en zor olan 0,3 mikron boyutlu parçacıkların en az yüzde 95’i önlenebilir. Örneğin, çok küçük bir parçacık ve ortalama bir insan 100 mikron genişliğindedir. Ancak bu maske tek kullanımlık olarak tasarlanmıştır. Parçacıkların geçmesini zorlaştıracak bir filtre olabilmesi için polyester ve diğer sentetik liflerin karışık katmanlar şeklinde konulması ile yapılmışlardır. Uygulamadan sonra maskenin kenarı ile cilt arasında boşluk olmadığından emin olun. Sakallı insanlara ve çocuklara boyutları nedeniyle iyi oturmamaktadır. Sık sık düzeltmeye ihtiyaç olur.
Bu sınıfta bir maske bulamazsanız, cerrahi maskelerin çift kullanımı bir alternatif olabilir, ancak sizinle “perioimplantadvisory.com” da gördüğüm bir öneriyi paylaşmak istiyorum. Bilimsel verimlilik kanıtlanmamış olmasına rağmen, bu öneriyle, N95 maskesi bulunamadığında, aynı uzunlukta bir cerrahi maskenin dış yüzüne kesilmiş bir klima filtresi (tercihen FPR 10) takılarak kullanılabilir. Koruyuculuğu normal maskelerden daha iyi olacağı kesindir.
COVID-19 virüsünün büyüklüğü 0.06 ila 0.14 mikron arasındadır. Görüldüğü gibi, COVID-19’un çapı 0.3’tür mikronlardan daha küçüktür ve N95 maskesi diş hekimleri için yetersiz olabilir. Bu yüzden yüksek risk altındaki diş hekimlerinin N99 tipi maskeleri kullanması yararlıdır.
Yarı Yüz ve Tam Yüz Solunum Maskeleri
Gaz maskeleri olarak da tanımlanan bu maskeler, yarı ve tam yüz maskeleri olarak da sınıflandırılır. Maske gözleri içeriyorsa, buna tam yüz solunum maskesi denir. Maskeyi taktıktan sonra sızdırmaz olup olmadığını ve yüze düzgün oturduğunu kontrol edin. Maskede solumamız için bir filtre parçasıda var. Bu filtre parçacık, gaz ve kombine olarak 3 çeşittir. Filtreler nefes alamadıklarında değiştirilirler. Filtreler, özellikle iç kısım suyla temas ettiğinde kullanılamaz hale gelir. Bununla birlikte, maskenin kendisi sabunlu su ile yıkanarak temizlenebilir. Bizim hasta ile çalışmalarımızda partikül filtresi kullanacağımız filtre tipi. Bu filtreler P1, P2 ve P3 standartlarıdır. P2 ve P3 standartları SARS-CoV-2 gibi virüslere karşı koruma sağlar.
İyi koruma sağlamasına rağmen, ağırdırlar ve uzun süre kullanım ve tahrişten sonra yüzde bir iz bırakırlar. Nedeniyle kullanımı da zordur.
N95 Veya Ffp2 Maskeler Kaç Kez Kullanılabilir?
Az sayıda maskenin varlığı, maskelerin uzun süre veya daha uzun süre kullanılmasını önemli kılmıştır. Birleşik Devletler Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’ne (CDC), Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü’ne (NIOSH) göre COVID-19’da solunum cihazlarının uzun süreli ve çoklu kullanımı şeklini düzenleyen bir rehber yayınladı. İlk olarak, üreticinin önerilerine uymanız önerilir, ancak uzun süreli kullanım ve sürekli kullanım koşullarını belirlemişlerdir..
Genişletilmiş kullanılım; N95 maskelerin hasta karşılaşmaları arasındaki solunum maskesini çıkarmadan, birkaç hastayla tekrarlanan yakın temaslarda aynı N95 solunum maskesini takma pratiğini ifade eder.
Birden fazla hastaya aynı solunum yolu patojeni bulaştığında ve hastalar özel bekleme odalarında veya hastane koğuşlarında birlikte kaldığında uzun süreli kullanım uygulanabilir. Solunum hastası hastalar solunum maskesi ile temas iletimi arasında daha az temas riskin daha az olması beklendiğinden, yeniden kullanım yerine uzun süreli kullanım tercih edilir. Aynı gün çok sayıda hasta olması durumunda, uzun süreli kullanım tercih edilmelidir. Diş hekimi olanların maskeleri bu şekilde kullanmaları doğru olacaktır.
Maskelerin sürekli ve tekrarlanan kullanımı için, kullanım sayısını en fazla kaç kez güvenle belirleyebilirsiniz? Bunun hiçbir yolu yok. N95 maskesinin güvenli bir şekilde yeniden kullanılması solunum fonksiyonlarına ve kontaminasyonu etkileyen bazı değişkenlerden etkilenir.
Aşağıda önerildiği gibi, N95 solunum maskeleri temas iletimi için önemli bir risk haline gelmeden önce veya işlevsellik kaybı olmadan kullanılmalıdır. Maskelerin yeniden kullanımı için sağlık personeli, yüzü ve maskeyi koruyan şeffaf bir vizör ile kullanılmalıdır. Maske bir hasta tarafından kontamine olduğunda maskeler atılmalıdır.
Genişletilmiş kullanılım uygulanamayacak durumlar;
• Aeratör, mikromotor kullanımı gibi Aerosol üreten işlemleri takiben eğer yüz siperliği kullanılmamışsa solunum maskesi atılmalıdır.
• Kan, solunum veya burun salgıları veya hastalardan diğer vücut sıvıları ile kontamine solunum maskesi atılmalıdır.
• Hastalık bulaşmış veya hasta bireylerin olduğu ortama da yakın temas olması durumunda N95 solunum maskesi atılmalıdır.
• Yüzey kontaminasyonunu azaltmak için bir N95 solunum maskesini mutlaka yüz koruyucu maske/siperlik ile beraber kullanılmalıdır.
• Solunum maskesinin yerleştirilmesi ve ayarlanmasından sonra eller sabun ve su veya alkol bazlı el dezenfektanı temizlenmelidir.
• Bariz hasarlı veya nefes almakta zorlanılan maskeler atılmalıdır.
Solunum Maskeleri Hangi Koşullarda Birden Fazla Kullanılabilirler?
Maskelerin birden çok defa kullanımı ile ilgili dikkat etmemiz gereken en önemli unsurlardan biri de, kullanılan maskenin çıkartılıp tekrar takılması sırasındaki kontaminasyon riskidir. Maskenin çıkartılmasından sonra dış yüzüne olabildiğince temas edilmeden saklanılacak alana konulması gerekir. İşlem sonrasında ellerin temizlenmesi ve dezenfeksiyonu önemli ve gereklidir. Solunum maskelerini birden fazla kullanmak istediğimizde aşağıdaki konulara dikkat etmemiz gerekir
• Diş kesme, doldurma, cerrahi çekim vb. Aerosol üretimi ve Aerosol üretimi gibi operasyonlardan sonra solunum maskelerini atın.
• Hastalardan kan, solunum veya burun salgıları veya diğer vücut sıvılarıyla kontamine maskeleri atın.
• Enfekte olduğunu bildiğiniz bir hastayla yakın temastan sonra solunum maskesini atın.
• Solunum maskesi yüzey kontaminasyonunu azaltmak için mümkün olduğunca temizlenebilen bir yüz kalkan, vizör veya maske ile kullanın.
• Kullanılmış solunum cihazını belirli bir depolama alanına asın veya kullanımlar arasında bir kağıt torba kullanın. Temiz, nefes alabilen bir kapta saklayın. Olası çapraz kontaminasyonu en aza indirmek için solunum maskelerinin birbirine değmemesini sağlayın. Kullanıcının adını görünür olarak yazın. Saklama kaplarını düzenli olarak atın veya temizleyin.
• Solunum maskenize dokunduktan veya yüzünüze ayarladıktan sonra ellerinizi su ve sabunla yıkayın. Veya alkol bazlı el dezenfektanı ile temizleyin.
• Solunum maskesinin içine dokunmaktan kaçının. Solunum maskesinin içi ile yanlışlıkla temas yapılırsa, solunum maskesini atın ve yukarıda açıklandığı gibi el hijyeni uygulayın.
• Kullanılmış bir solunum maskesi takıp kime ait olduklarını kontrol ederken bir çift temiz
(Steril olmayan) eldiven kullanın. Solunum maskesini takıp yüzünüze sıkıca yerleştirdikten sonra eldivenleri atın.
• 5 kata kadar maske kullanın.
• Deforme olmuş, geçirimsiz maskeleri atın. Solunum maskesinin yerleştirilmesi ve ayarlamadan sonra eller ve sabun veya su veya alkol bazlı el dezenfektanı temizlenmelidir.
• Belirgin hasar veya nefes almada zorluk çeken maskeler atılmalıdır.