Korona virüs nedir?
Son zamanlarda sıklıkla karşımıza çıkan korona virüs (COVID 19) Çin’in Vuhan Eyaleti’nde ortaya çıkan, 13 Ocak 2020’de tanımlanan bir virüstür.
Koronavirüs hastalığı (COVID-19) yeni keşfedilen bir koronavirüsün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır.
COVID-19 virüsü bulaşmış çoğu insan hafif ila orta şiddette solunum hastalığı yaşayacak ve özel tedavi gerektirmeden iyileşecektir. Yaşlı insanlar ve kardiyovasküler hastalık, diyabet, kronik solunum hastalığı ve kanser gibi altta yatan tıbbi sorunları olanların ciddi hastalık geliştirme olasılığı daha yüksektir.
Bulaşmayı önlemenin ve yavaşlatmanın en iyi yolu COVID-19 virüsü, neden olduğu hastalık ve nasıl yayıldığı hakkında iyi bilgilendirmektir. Ellerinizi yıkayarak veya alkol bazlı bir ovma kullanarak ve yüzünüze dokunmadan kendinizi ve başkalarını enfeksiyondan koruyun.
COVID-19 virüsü, enfekte bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında öncelikle tükürük damlacıkları veya burun akıntısı yoluyla yayılır, bu nedenle solunum görgü kurallarını da uygulamanız önemlidir (örneğin, bükülmüş bir dirseğe öksürerek veya tıbbi maske kullanarak).
Şu anda, COVID-19 için spesifik aşılar veya tedaviler yoktur. Bununla birlikte, potansiyel tedavileri değerlendiren birçok klinik çalışma bulunmaktadır. DSÖ, klinik bulgular elde edilir edilmez güncellenmiş bilgi vermeye devam edecektir.
Salgın başlangıçta bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pazarında bulunan kişilerde tespit edilmiştir. Daha sonra insandan insana bulaşarak Vuhan başta olmak üzere Hubei eyaletindeki diğer şehirlere ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin diğer eyaletlerine, daha sonrada bütün Dünya’ya yayılmıştır.
Korona adını Latince ‘Corona’ yani taç veya hale anlamına gelen kelimeden almaktadır.
Korona virüsün belirtileri nelerdir?
Korona virüsün belirtileri tam olarak kesinleştirilememiştir ancak en çok karşılaşılan belirtileri yüksek ateş, öksürük, yorgunluk ve nefes darlığıdır. Şiddetli olgularda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir.
-Kaç derece ateş riskli?
Normal vücut sıcaklığının kişiden kişiye değişir ve diğer faktörlerin yanı sıra cinsiyete, yaşa ve günün saatine bağlı olduğu gözlenmektedir. Ancak normal vücut sıcaklığı genel olarak 36-37 derece arasındadır.
Aslında kesin bir “normal” vücut sıcaklığı diye birşey yoktur. Yaşınıza, günün saatine, bulunduğunuz bölgeye, ne kadar aktif olduğunuz vb. faktörlerle vücut ısısı değişebilir. Bu yüzden normal vücut sıcaklığını bir aralık olarak tanımlamak daha doğru bir cevap olur.
Yetişkinler için normal vücut sıcaklıkları 36-37 derece arasında değişse de, spektrum çocuklar ve yaşlı bireyler için bu durum biraz farklılık gösteriyor.
Sağlık Uzmanı Charles Brantly “Ortalama olarak, çocuklar yetişkinlerden biraz daha sıcak olma eğiliminde ve 65 yaşın üzerindeki insanlar daha soğuk. Bu genellikle daha genç yaşta daha hızlı bir metabolizmanın olmasının bir yansıması. Egzersiz, hidrasyon durumu ve giysilerin tümü gündüz sıcaklıklarınızı da etkiler” diyor.
Yüksek vücut ısısı, hastalığın ilk belirtilerinden biri ve ateş, vücudunuzun grip virüsü gibi bir enfeksiyonla savaştığının bir göstergesi. Genel olarak yetişkinlerde 38 derece üstü vücut ısısı ateş olarak kabul edilir
Ancak çocuklar için ateş değerlerinin ateşi nasıl ölçtüğünüze bağlı olarak değişebileceği söyleniyor.
Oral sıcaklık için 37.5 derece veya daha yüksek
Rektal sıcaklık için 38 derece veya daha yüksek
Koltuk altı sıcaklığı için 37 derece veya daha yüksek şeklinde.
Ateş, genellikle titreme, baş ağrısı, yorgunluk, vücut ağrıları ve terleme gibi diğer semptomlarla ilişkilidir.
Çoğu ateş genellikle bir hafta içinde kendiliğinden düşerken, nemli kalmak, hafif kıyafetler giymek ve bol dinlenmek, uyumak gibi ateşi düşürmek için yapabileceğiniz bazı şeyler var.
Ateş ölçümü koltuk altı, alın, ağız, kulak ve rektal bölgelerden ölçülebilir. Dijital termometrelerle ateş ölçmenin ise 3 şekli bulunuyor:
Oral: Termometre dilin altına yerleştirilerek ölçüm yapılır. Yetişkinler ve çocuklar için iyi bir yöntem.
Rektum: Termometreyi dilinin altında tutamayan bebekler veya yetişkinler için, bu yöntem termometreyi rektuma nazikçe yerleştirmeyle yapılıyor.
Koltuk altı: Oral sıcaklığa tahammül edemeyen herkes için başka bir seçenek. Termometre koltuk altı altına yerleştirilir.
Bazı uzmanlar ise ateş ölçmek için en doğru yerin rektal bölge olduğunu söylüyor.
Korona virüs nasıl bulaşır?
Hasta bireylerin öksürmeleri aksırmaları ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmekten kaçınılmalıdır.
İnsanlar korona virüsü hasta olan diğer bireylerden yakalayabilir. Hastalık, kişiden kişiye, COVID-19’lu bir kişi öksürdüğünde veya nefes verdiğinde yayılan küçük damlacıklardan veya ağızdan yayılabilir. Bu damlacıklar kişinin etrafındaki nesnelere ve yüzeylere düşer. Diğer insanlar daha sonra bu nesnelere ve yüzeylere dokunurlar. Daha sonra gözlerine, burnuna veya ağzına dokunarak COVID-19 virüsü kapabilirler. İnsanlar ayrıca, COVID-19’lu damlacıkları öksüren veya nefes veren bir kişiden damlacıklar halinde nefes alırlarsa COVID-19 virüsünü kapabilirler. Bu yüzden hasta olan kişilerden 1 metre (3 adım) uzak durmak önemlidir.
Korona virüs en çok kimleri etkiliyor?
Kişiler herhangi bir belirti göstermeye başlamadan 1-14 gün öncesinden hastalığa yakalanmış olabilirler. Koronavirüs hastalığının (COVID-19) en yaygın belirtileri ateş, yorgunluk ve kuru öksürüktür. Hastalanan bireylerin büyük bir çoğunluğu (yaklaşık %80) özel bir tedaviye ihtiyaç duymadan iyileşmektedir.
Nadir olarak bu hastalık ağır seyredebilir ve hatta ölümcül olabilir. Yaşlılar ve başka sağlık sorunları (astım, diyabet veya kalp hastalığı gibi) olan kişilerin koronavirüs hastalığını ağır geçirme olasılığı daha yüksektir.
- Vakaların yüzde 80’i tedaviye ihtiyaç duymadan iyileşmektedir.
- Vakaların %20’si hastane koşullarında tedavi edilmektedir.
- Hastalık, genellikle +60 yaş ve üzerindeki kişileri daha fazla etkilemektedir.
-Hastalıktan En Çok Etkilenen Kişiler:
- +60 yaş üstü olanlar
- Ciddi kronik tıbbi rahatsızlıkları olan insanlar:
- Kalp hastalığı
- Hipertansiyon
- Diyabet
- Kronik Solunum yolu hastalığı
- Kanser gibi.
- Sağlık Çalışanları
-Çocuklar Risk Altında Mı?
Çocuklar hastalığı çok şiddetli geçirmemekle beraber şuana kadar çocuklarda ölüm gerçekleşmemiştir.
-Hamileler Risk Altında Mı?
COVID-19 enfeksiyonu gelişen gebe kadınlarda hastalığın ciddiyeti konusunda yeterli bilimsel kanıt bulunmamaktadır.
Bununla birlikte mevcut kanıtlar COVID-19 enfeksiyonu sonrası hamile kadınlar arasındaki hastalık şiddetinin, hamile olmayan yetişkin COVID-19 vakalarına benzer olduğunu ve hamilelik sırasında COVID-19 ile enfeksiyonun olumsuz bir etkisi olduğunu gösteren hiçbir veri olmadığını göstermektedir.
Şu ana kadar COVID-19’un hamilelik sırasında anneden bebeğe bulaştığına dair bir kanıt bulunmamaktadır.
COVID-19’dan Korunma yolları
Kendinizi ve başkalarını korona virüsten korumak için yapmanız gereken şeyler;
El temizliğine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
Neden? Ellerinizi sabun ve su ile yıkamak veya alkol bazlı el ovmak kullanarak ellerinizde olabilecek virüsleri öldürür.
Eller dezenfekte edilmeden önce yüz, göz ağız ve buruna dokunulmamalıdır.
Neden? Eller birçok yüzeye dokunur ve virüsleri alabilir. Elleriniz kirlendiğinde virüsü gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza aktarabilir. Oradan, virüs vücudunuza girebilir ve size bulaşabilir.
Özellikle hastalığı olan bireylerle veya kirli olan bir yere temas halinde ellerimizi dezenfekte etmeliyiz.
Gerekmedikçe evden çıkılmamalı, mecburiyet durumunda kalabalık mekanlardan uzak durulmalı, toplu taşıma araçları tercih edilmemelidir.
Neden? İnsanların kalabalık alanlarda bir araya geldiği yerlerde 1 metre (3 adım) mesafe koymak daha zordur. Buda virüsten korunmanızı zorlaştırır ve sizi tehlikeye sokar.
Sokakta tıbbi maske kullanılmalı, eğer maske yok ise bir mendil yardımıyla yada dirseğinizle ağzınızı, burnunuzu kapatmalısınız.
Neden? Damlacıklar ile birlikte virüste yayılabilir. İyi bir solunum hijyeni uygulayarak çevrenizdeki kişileri soğuk algınlığı, grip ve COVID-19 gibi virüslerden korursunuz.
Dışarıda insanlarda aranızda mesafe (mümkünse en az 1m) konmalı.
Neden? Birisi öksürdüğünde, hapşırdığında veya konuştuğunda burun veya ağzından virüs içerebilecek küçük sıvı damlacıkları püskürtür. Çok yakınsanız, kişinin hastalığı varsa COVID-19 virüsü de dahil olmak üzere başka hastalıklara misafirlik yapabilirsiniz.
Çiğ veya az pişmiş hayvan ürünleri yemekten kaçınılmalıdır. İyi pişmiş yiyecekler tercih edilmelidir.
Çiftlikler, canlı hayvan pazarları ve hayvanların kesilebileceği alanlar gibi genel enfeksiyonlar açısından yüksek riskli alanlardan kaçınılmalıdır.
Seyahat sonrası 14 gün içinde herhangi bir solunum yolu rahatsızlığı gözlemlendiğinde gecikilmeden maske takılıp en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Doktora seyahat hakkında bilgi verilmelidir.
Bildiklerimizi tanıdıklarımızla paylaşmalıyız.
Korona Virüs Tedavisi
Korona virüsü önlemek veya tedavi etmek için henüz bir ilaç yoktur. Hastalar nefes almalarına yardımcı olmak için destek tedavisine ihtiyaç duyabilirler.
Ancak evde kendi kendinize yapabileceğiniz birtakım şeyler bulunmakta.
Hafif belirtilere sahipseniz aşağıdakileri yapabilir, belirtileri hafifletebilirsiniz. Ancak belirtileriniz şiddetliyse en yakın sağlık kuruluşuna gitmelisiniz.
Dinlenmek ve uyumak
Vücudu sıcak tutmak
Bol miktarda sıvı tüketmek
Boğaz ağrısı ve öksürüğü azaltmak için oda nemlendiricisi kullanmak veya ılık/sıcak bir duş almak yardımcı olabilir.
Belirtileriniz şiddetliyse hemen doktorunuza başvurun. Yakın zamanda seyahat edip etmediğinizi, birisiyle temasınızın olup olmadığını belirtin.
Hastalık durumunda ne yapılmalı?
İyileşene kadar evde kalın ve öksürük, baş ağrısı, hafif ateş gibi küçük semptomlarla bile kendinizi izole edin. Mümkünse birinin ihtiyaçlarınızı getirmesini sağlayın. Evinizden ayrılmanız gerekiyorsa, başkalarına bulaşmasını önlemek için bir maske takın veya ağzınızı bir mendil veya dirseğinizle kapatın. Semptomların artması durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.
Alkol bazlı el dezenfektanlarının güvenli kullanımı hakkında tavsiyeler:
Kendinizi ve başkalarını COVID-19’a karşı korumak için ellerinizi sık sık ve iyice temizleyin. Alkol bazlı el dezenfektanı kullanın veya ellerinizi sabun ve su ile yıkayın. Alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanıyorsanız, dikkatli bir şekilde kullandığınızdan ve sakladığınızdan emin olun.
Alkol bazlı el dezenfektanlarını çocukların erişemeyeceği yerlerde saklayın. Dezenfektanı nasıl uygulayacaklarını ve kullanımını öğretin (öğretici videolar izlemek şuanda en çok işe yarayan yol) .
Ellerinize madeni para büyüklüğünde bir miktar uygulayın. Çok miktarda ürün kullanmaya gerek yoktur.
Alkol bazlı el dezenfektanı kullandıktan hemen sonra gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunmaktan kaçının, çünkü tahrişe neden olabilir.
COVID-19’a karşı korunması önerilen el dezenfektanları alkol bazlıdır ve bu nedenle yanıcı olabilir. Ateşe yaklaştırmamaya özen gösterin, kullandıktan sonrada ateşe yaklaşmayın.
Hiçbir koşulda, çocukların alkol bazlı bir el dezenfektanı içmesine veya yutmasına izin vermeyin. Zehirli olabilir, sağlık sorunları çıkabilir.
Ellerinizi sabun ve su ile yıkamanın COVID-19’a karşı etkili olduğunu unutmayın. Uygulayın.
Başkalarının da faydalanabilmesi için lütfen bu bilgileri paylaşmayı unutmayınız.