Böbrek Nakli | Sağlık Sitemiz

Böbrek Nakli İçin Yapılan Testler

Böbrek nakli canlı vericilerden ya da kadavralardan yapılır.

Aralarında kan bağı olan akraba olan kişilerden, alınan böbrekler hastanın vücudu ile daha iyi uyum sağlar. Bu tür canlı vericilerden yapılan ameliyatlarda, böbrek nakli için gerekli testler yapılır. Hasta ve vericisi önceden ayrıntılı bir şekilde incelenir, en uygun şartlar hazırlandığında nakil gerçekleştirilir. Bundan dolayı canlı vericilerden yapılan nakil daha başarılı olur, ameliyat riski ise az olur.

Bununla birlikte, kadavra böbreği bekleyen hastalarında nakil öncesinde, böbrek nakli için gerekli testleri yapılır ve nakil için beklemeye hazır hale getirilir. Son dönemlerde yeni ilaçların da devreye girmesi ile kadavradan yapılan nakillerin başarı oranı bir hayli yükselmiştir.

Böbrek nakli çok iyi bir tedavi yöntemidir. Ancak bazı durumlarda nakil sonrasında değişik problemler çıkmaktadır bu sorunları en aza indirmek için nakilden önce ayrıntılı incelemeler yapılır. Böbrek nakli için gerekli olan testler şunlardır:

FİZİK MUAYENE: Böbrek nakline aday olabilmek için ayrıntılı bir şekilde muayene yapılır. Genel muayene ile birlikte, kulak burun boğaz, diş muayenesi ve kadın hastalar için jinekolojik muayene de önem taşır. Her hangi bir sorun çıkarsa tedavi edilir.

KAN İNCELEMELERİ: Bu incelemeler diyaliz tedavisi, karaciğer fonksiyonları, kan sayımı, sarılık ve bulaşıcı hastalıklara yol açabilecek virüsler konusunda bilgi verir.

BAKTERİYOLOJİK İNCELEMELER: Nakil ameliyatından sonra uygulanan ve böbrek reddini önlemeye yönelik tedaviler vücut direncini azaltır. Bu durum bazı sinsi hastalıkları tetikler, yapılacak bakteriyolojik incelemeler ile bu iltihapların kaynağı bulunup, gerekli tedaviler yapılır. Vücut iltihaplardan temizlendikten sonra böbrek nakli yapılmasına onay verilir.

RADYOLOJİK İNCELEMELER:

Göğüs filmi: Kalp ve akciğerde herhangi bir hastalık olup olmadığını kontrol etmek için yapılır.

Mide filmi: Midede herhangi bir hastalığı varsa, nakil öncesi tedavi olması önemlidir. Çünkü nakil sonrasında kullanacağı ilaçlar mideye zararlı olabilir ve ülser kanamasına yol açabilir.

Mesane filmi: Bazı hastalarda idrar yaparken, mesanedeki idrar böbreğe taşabilir ve böbrek iltihabına sebep olabilir. Bundan dolayı idrar sondası takılıp filmler çekilir ve ona göre değerlendirilir.

Ayrıca, hastanın genel sağlık durumu kontrol edilir, elektrokardiyografi, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi gibi testler de yapılır. Böbrek nakli için gerekli olan bu incelemeler sonucunda hekimler gerekli tedbirleri hastalara tavsiye ederler.

Böbrek Nakli Ne Zaman Gereklidir

Genel olarak son dönem böbrek yetmezliğine gelen, bütün hastaların organ nakli adayı olarak bilinmesi gereklidir. Çünkü organ nakli diyaliz yöntemlerine nazaran çok daha üstün bir tedavi yöntemidir. Gerçekten hem yaşam kalitesi, hem de yaşam süresi açısından organ nakli diyalizin tedavi şekli ile kıyaslanamayacak kadar üstün özelliğe ve avantajlara sahiptir. Ekonomik olarak da çok daha ekonomik bir tedavi şeklidir.

Diyaliz yöntemleri ülkemizde maalesef çok pahalıdır. Diyaliz için kullanılan sarf malzemeleri çoğunluk olarak yurt dışından gelmektedir. Böbrek nakli 30’dan fazla merkezde çok başarılı bir şekilde yapılmaktadır. Her diyaliz hastasına veya son döneme giren kronik böbrek hastasına böbrek nakli yapmak gereklidir.

Çok ciddi kalp damar hastalığı olan diyaliz hastalarına böbrek nakli yapılamaz. Yine yaşam süresinin çok kısa olduğu bilinen kanser, tümör ve benzeri hastalığı olan kişilere böbrek nakli gerekli değildir ve yapılamaz. Bunların haricinde her diyaliz hastasında böbrek nakli gerekli olan bir yöntemdir. Diyaliz sürecinde olan kronik böbrek yetmezliği hastalarında yine, böbrek nakli gerekli olan yöntemdir.

Böbrek yetmezliğine girenler, diyalize girenler için böbrek nakli bir umut kaynağıdır. Çünkü zamanımızda başarı ile uygulanmakta ve hastaların yaşam seviyesini yükselterek, daha uzun ve sağlıklı yaşamalarını sağlar. Sadece ameliyat riskini kaldıramayacak durumda olanlar, kanser hastaları dışında kalan herkese böbrek nakli yapılabilir. Hastalarda hepatit, tüberküloz gibi enfeksiyon hastalığı bulunursa, mikrobik hali aktif değilse yine böbrek nakli olabilirler. Hastalara hekimler tarafından bilgi verilir ve organ nakil merkezinde kayıt yapılır. Böbrek alınacak bir akraba varsa canlıdan böbrek nakli yapılır, bulunamazsa kadavradan böbrek nakli listesine kayıt yapılır.

Canlıdan yapılan böbrek nakilleri oldukça başarılı ve güvenilir bir tedavi şeklidir. Nakilden sonraki ilk senede hastalarda % 95 oranında sağlıklı ve diyalize girmeden bir yaşam elde edilir. Son yıllarda kullanılan bağışıklık baskılayan ilaçlarda görülen gelişmeler ve böbrek naklindeki tecrübeler arttıkça başarı oranı devamlı yükselmektedir.

Böbrek nakli olması gerekli olan hastalarda, genel olarak kadavradan böbrek nakli bekleme gibi bir durum görülmektedir. Hâlbuki kişinin nakil alabileceği bir akrabası varsa, beklemeye gerek olmadan sağlığına kavuşabilir. Bunun için nakil olması gereken hastaların ilk olarak canlı böbrek naklini tercih etmeleri gerekir.

Böbrek Nakli İçin Aranan Şartlar

Böbrek yetmezliğine girenler ve diyaliz tedavisi olanlar için böbrek nakli bir umut ışığıdır. Günümüzde başarı ile uygulanmakta ve hastanın yaşam standardını yükselterek, daha uzun ve sağlık içinde yaşamasını sağlamaktadır. Yalnızca ameliyat riskini kaldıramayacak durumda kalp hastası olanlar ve kanser hastası olanlar dışında herkese böbrek nakli yapılabilir.

Hastalarda hepatit, tüberküloz gibi enfeksiyon hastalığı olur ve mikrobik hali olmazsa yine nakil yapılabilir. Hastalara doktoru tarafından bilgi verilir ve organ nakil merkezinde kaydı tutulur. Eğer ki canlıdan böbrek alınacak bir akrabanız bulunmazsa, kadavradan böbrek nakli listesinde olmanız gereklidir.

Canlıdan yapılan böbrek nakli, oldukça başarılı ve güvenilir bir tedavi şeklidir. Nakil işleminden sonraki ilk sene hastalarda % 95 oranında, sağlıklı ve diyalize girmeye gerek duymadan bir yaşam elde edilebilir. Son yıllarda kullanılan bağışıklık baskılayan ilaçlar, böbrek naklindeki deneyimler ile başarı oranını sürekli olarak artırmaktadır.

Böbrek nakli olması gereken hastaların genel olarak, kadavradan böbrek bekleme gibi bir durumları vardır. Hâlbuki hastanın nakil alabileceği bir akrabası varsa, hiç beklemeye gerek olmadan sağlığına kavuşabilir. Bu sebeple böbrek nakli olması gereken hastanın ilk olarak canlıdan yapılacak böbrek naklini değerlendirmesi daha mantıklı olacaktır. Canlıdan böbrek naklinin hastaya çeşitli avantajları vardır.

* Canlı nakil işleminde, sağlıklı böbrek nakledildiğinden, daha başarılı bir sonuç alınır.

* Alıcı ve verici sağlık kontrolünden geçtiği için, ameliyat oldukça kontrollü olur.

* Canlıdan nakil işlemi kısa tamamlanır ve nakil işlemi gerçekleşir.

* Kadavradan nakil işleminde böbreğin uygun zamanda çıkmaması durumunda, hastalar bu süreçte yıpranabilir.

Böbrek naklinin amacı böbreği nakil etmek değil, böbreğin uzun yıllar görevini yapmasını sağlamaktır.

Hepatit B ve Hepatit C hastalarına böbrek nakli yapılabilir. Hepatit hastalarında karaciğer hasarı oluşmadıysa, böbrek nakli yapılması sağlıklı olmalarına ve uzun yaşamalarına sebep olur.

Böbrek yetmezliğinde son döneme gelen hastaların diyalize girmeden, böbrek nakli yaptırması daha uygundur.

Canlıdan doku uyumu olmadan böbrek nakli yıllardır yapılmaktadır. Bu ülkemizde de uygulanan bir sistemdir. Canlı vericisi olanlarda doku uyumu yoksa da başarılı bir şekilde böbrek nakli yapılmaktadır.

Böbrek Nakli İle İlgili Bilgiler

Böbrek nakli, her iki böbreği de görev yapamayacak kadar hasar gören, son dönem böbrek yetmezliği olan hasta için, canlı vericiden veya kadavradan alınan sağlam böbreğin nakil işlemidir.

Böbrek naklinde, öncelikli durum hayatını kaybeden insanların organlarının kullanılmasıdır. Fakat bu sistemin ihtiyacı karşılaması mümkün olmadığı için, canlı vericilerden de böbrek nakli yapılmaktadır. Beyin ölümlerinin Gerçekleştiği kişilerin organının bağışlanması durumunda, bu kişiye ait olan önemli organlar fonksiyonlarını kaybetmeden kullanılır. Organ nakli gereken kişinin dördüncü dereceye kadar akrabaları doku, kan grubu uyumu mevcut ise organ bağışında bulunabilir.

Normal koşullarda, böbrek vericisi olmak ciddi risk taşımaz. Vericiler anestezi alacağı ve ameliyat olacağı için her ameliyatta olabilecek cerrahi riskleri taşırlar. Böbrek vericileri ameliyattan bir süre sonra iyileşir ve ortalama olarak 3-4 hafta içerisinde normal iş ve yaşantılarına dönerler. Uzun zamanda tek böbrekli olmak, yaşam kalitesi ve yaşam süresini etkilemez. Böbrek vericisinde uzun dönemde böbrek yetmezliği riski artmaz. Ama vericinin bir zarar görme olasılığı varsa böbrek alınmaz, başka verici aranır.

Her verici adayı, kendi grubuyla aynı olan alıcıya böbrek verebilir. 0 grubu vericiler, her kan grubuna böbrek verebilir. AB grubu alıcılar ise, her kan grubundan böbrek alabilir. Rh pozitif veya negatif olmasının bir önemi olmaz.

Böbrek nakli yapılacak kişiler için üst yaş sınırı yoktur. Kanser, kalp hastalığı, hepatit ve bulaşıcı hastalık geçirmiş olma durumunda nakil için uygunluk açısından özel tetkikler yapılır.

Böbrek nakli için hazırlık aşamasında, alıcı ve vericide geniş kan ve idrar incelemeleri, bazı röntgen ve ultrason incelemeleri yapılır. İhtiyaç durumuna göre gerekli bölümlerin doktorlarından görüşleri alınır. Doku ve bağışıklık sistemi ile vericinin dokularının karşılaştırma testleri yapılır. Operasyon için uygun ise karar hastanenin organ nakli konseyinde görüşülür.

Böbrek nakli sonrasında, bağışıklık sistemi yeni takılan böbreği atmaya, reddetmeye çalışır. Bu nedenle bağışıklık sistemini baskı altında tutan ilaçların nakil işleminden sonra, doktor kontrolleri ile düzenli olarak ömür boyu kullanılması gerekir. Nakil sonrası hastaya, özel bir durum olmadığı sürece katı ve ciddi bir beslenme programı uygulanmaz. Sağlıklı olan, uygun koşullarda pişirilen her şeyi aşırıya kaçmadan yiyebilirler.

Böbrek Nakline Engel Durumlar

Böbrek nakli, başka bireyin böbreğinin diyaliz hastasına ya da böbrek yetmezliği ileri seviyede olan hastalara nakledilme işlemidir. Genel olarak iki şekilde yapılır. Yaşamını yitiren kişilerden alınan organın nakledilme işlemine kadavradan böbrek nakli denilir. Diğer yöntem ise canlı vericilerden yapılan böbreğin nakil işlemidir. Tıbben böbrek nakline engel durumlar olmadığı zaman, her diyaliz hastasına nakil yapılır. Sadece 70 yaş ve üzerinde olan nakil adayları daha ayrıntılı olarak incelenir.

Böbrek nakline kesin engel teşkil eden durumlar:

*Kanser hastalığı

*Aktif AİDS

*Aktif tüberküloz

*Aktif hepatit veya siroz

*Ciddi vasküler hastalık

*Aktif intravenöz ilaç bağımlılığı

*5 yıldan az yaşam beklentisi

*Son dönem kalp, akciğer ve karaciğer yetmezliği

*Yeni geçirilmiş Miyokard Enfarktüsü

Böbrek nakline engel teşkil etmemekle beraber, aşırı zayıf ya da şişman hastalarda böbrek nakli sorun yaratabilir. Bazı organ nakli merkezleri sigara içen hastalarda böbrek nakli yapmamaktadırlar.

18 yaşını doldurmuş, akli dengesi yerinde olan herkes akrabasına böbrek verebilir. Yasal olarak dört derece akrabalık içerisinde bulunması yeterlidir. Dört dereceden uzak akrabalık ilişkisi olanların etik kurullardan onay alması gerekir.

Kanser hastaları, HİV virüsü taşıyanlar, Tansiyon hastaları, Şeker hastaları, Böbrek hastaları, Hamileler, Başka bir organ yetmezliği olanlar, Kalp hastaları böbrek vericisi olamazlar. Bu hastalıklar böbrek nakline engel durumlardır.

Canlı böbrek nakli kararı verildiğinde, böbrek verecek olan kişi çok detaylı tetkik ve kontrollerden geçirilir. Kendini sağlıklı hisseden her üç kişiden birinin böbrek bağışlamak için uygun olmadığı bir durum ortaya çıkmaktadır.

Böbrek vericisi adayları için 18-65 yaş kabul edilmesine rağmen, kişinin sağlık durumu, böbrek fonksiyonlarının durumuna göre yüksek olabilir.

Kadavradan böbrek naklinin başarılı olması için kan grubu uyumu yanında doku uyumunun da uygun olması gereklidir. Canlı vericiden yapılan nakillerde doku uyumu eskisi gibi engel olarak görülmemektedir. Kan grubu ise hala önemini koruyor.

Doku tipi anne- babadan kalıtım yolu ile insana geçen ve bütün hücrelerin yüzeyinde bulunan antijenlerdir. Kadavradan yapılan nakil işlemlerinde antijenler arasında uyum ne kadar fazla olursa böbreğin çalışma şansı da o kadar yüksek olmaktadır.

Böbrek nakline müracaat eden adaylara tetkikler yapıldıktan sonra, böbrek nakline engel durum bulunmazsa aday olarak kabul edilirler.

Böbrek Nakli Kimlerden Yapılır

Böbreklerin hayat ve aktiviteleri sürdürecek kadar fonksiyonlarını yapamaması sonucu yeni bir böbreğin ameliyat ile vücuda yerleştirilme işlemine böbrek nakli denir.

Böbrek naklinin amacı sadece böbreğin çalışmasını sağlamak değil, aynı zamanda hastanın yaşamını da iyileştirmektir. Organ nakli ile kronik böbrek yetmezliğine iyileşme sağladığı, hastalar için iyi bir yaşam meydana getirdiği, diyalize göre ruhsal açıdan daha olumlu etkisi olduğu ve hastanın yaşam kalitesini artırdığı muhakkaktır. Böbrek yetmezliği sebebi ile diyalize girmesi gereken hasta yeni bir yaşam tarzına uyum sağlamak zorundadır.

Böbrek nakli yapmak için iki türlü yöntem vardır.

1.Canlı vericiden böbrek nakli yapmak için, 1. dereceden akraba olmak gerekir.

2.Kadavradan böbrek nakli yapmak için, organ merkezine kayıtlı olmak gerekir.

Gerçekleşen böbrek nakillerine karşın, bağışlanan organ sayısının az olması sebebi ile günümüzde bağışlanan organlar ihtiyaca yeterli değildir.

Böbrekler özelliklerini yavaş bir şekilde yitirirler ve her iki böbreğin fonksiyonu % 20’nin altına düştüğü zaman hastaya ek bir tedavi gerekli olur. Bu diyaliz ya da böbrek naklidir. En erken yapılan böbrek naklinden elde edilmiş sonuç, en iyi sonuçtur. Bunun için diyaliz, böbrek hastalığının tedavisi olamaz. Diyaliz yapılmadan böbrek nakli yapılması çok daha iyidir.

Canlı vericiden böbrek nakli yapmak için, yasalarımıza göre mutlaka akraba olması gerekir. Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre hasta dördüncü dereceye kadar akrabasından nakil alabilir. Buna göre; kan hısımlığında kişinin akrabalık derecelerine göre;

derece akrabaları: Anne, baba, çocuk
derece akrabaları: Kardeş, dede, nine, torun
derece akrabaları: Amca, dayı, hala, teyze, yeğen
derece akrabaları: 3. derecedekilerin çocukları

Kayın hısımlığında ise kişinin, eşi tarafından akrabaları aynı şekildedir.

Canlı vericiden yapılan böbrek nakillerinde, başarı oranı oldukça yüksektir. Böbreğin çalışmama oranı 100 kişide 1 ya da 2 kişidir. Diyalizde ise 15 kişi yaşamını yitirir. Nakilde yaşanacak sıkıntıları, sorunları düşünürken hiç unutmayacağımız bir şey var ki diyaliz tedavisinde nelerin yaşanacağıdır. Böbrek nakli ile yaşam süresi uzar, kalite artar. Diyaliz gibi ileri dönem böbrek yetmezliğinde kullanılan tedaviye göre maliyet çok düşüktür. O halde böbrek nakli ve organ bağışı ülkemiz için hem sağlık yönünden, hem de ekonomik yönden çok önemli bir değerdir.

Böbrek Nakli Hangi Durumlarda Gereklidir

Böbrek naklini herkes olabilir. Böbrek nakli yapılamayacak hasta grubu küçük bir gruptur. Böbrek yetmezliği olanlar, diyalize girenlerin böbrek nakli olması gerekli olan bir durumdur.

Günümüzde böbrek nakli başarı ile uygulanır, hastaların yaşam standardı yükselir, daha uzun ve sağlıklı olarak yaşamlarını sürdürürler. Yalnız ameliyat riskini kaldıramayacak durumda kalp hastası olanlar ve kanser hastalığı olanlar dışında herkese böbrek nakli yapılabilir. Hastaların hepatit, tüberküloz gibi iltihap durumları olursa ve mikrobik hali aktif değilse, böbrek nakli gerekli olabilir.

Hastalar doktorları tarafından bilgilendirilir ve organ nakil merkezine kayıt yaptırmaya yönlendirilirler. Eğer ki böbrek vericisi olabilecek bir akraba varsa, canlıdan böbrek nakli, bulunmazsa kadavradan böbrek nakli listesinde bulunmak gerekir.

Canlı vericiden yapılan nakiller oldukça güvenilir ve başarılı bir tedavi şeklidir. Nakilden sonra ilk yılda hastalarda % 95 oranında sağlıklı ve diyalize girmeye gerek duymadan bir yaşam elde edilir. Son dönemlerde kullanılan bağışıklık baskılayan ilaçlarda yapılan gelişmeler, böbrek naklinde tecrübeler arttıkça başarı oranı devamlı olarak yükselmektedir.

Böbrek nakli yapılması gerekli olan hastalarda genel olarak kadavradan böbrek nakli bekleme gibi bir durum vardır. Ancak hastanın nakil alacağı bir akrabası olursa, hiç beklemeden sağlığına kavuşabilir.

Hepatit B ve Hepatit C hastalarına böbrek nakli yapılmaktadır. Bu virüsler karaciğerde hasara neden olurlar. Böbrek nakli işleminden sonra bağışıklık sistemini baskılayacak ilaçlar kullanılır ve bunlar hepatit virüsünün etkisini artırır. Bu nedenle kanında fazla miktarda virüs bulunan veya karaciğerinde hasar olan hastaların böbrek nakli olması önerilmez.

Böbrek yetmezliğinde son döneme gelmiş hastaların diyaliz tedavisine başlamadan böbrek nakli olması gereklidir. Bu şekilde vücut yıpranmaz, sağlık sorunu gelişmeden nakil olurlar.

Canlı vericiden doku uyumu olmadan nakil işlemleri dünyada uzun yıllardır uygulanmaktadır. Bu ülkemizde de uygulanan bir sistemdir. Canlı vericisi olanların doku uyumu olmasa da, başarılı nakil yapılmaktadır.

Böbrek nakli sırasındaki sorunlardan birisi de ABO kan grubu uyumu olmadan böbrek naklinde başarılı sonuçlar alınmasıdır. Normal olarak kan grubu olmadan nakil işlemi yapıldığı zaman immünolojik riskler artar ve vücudun nakil edilen böbreği kabul etmemesi durumu ortaya çıkmaktadır.