Böbrek nakli sonrası hastanın yaşam kalitesinin arttırılması ve normal sağlık koşullarına dönebilmesi hekim gözetiminde bir takım ilaçlar verilmektedir. Özellikle böbrek nakli sonrası ilk aylar içerisinde akut rejeksiyon yani organ reddi denilen bir durum ortaya çıkmaktadır. Bu durum düzeltilmediği takdirde organın hasar görmesine hatta kaybına yol açabilmektedir. Bunun için nakil sonrası başlayan ilaçların düzenli olarak kullanılması rejeksiyonun gelişmesini önlemede son derece önemlidir. Tüm bu sürecin daha iyi anlaşılması için böbrek nakli sonrası kullanılan ilaçlar ve yan etkileri konusunu anlatmaya çalışacağız.
İmmunosupressif denilen bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar organın çalıştığı süre boyunca kullanılması gereken ilaçlardır. Zaman ilerledikçe red olasılığı azaldığından dolayı dozajlar düşürülmeye başlanılır. Aşağıda böbrek nakli sonrası kullanılan ilaçların ve bunların yan etkileri açıklanmıştır.
Böbrek Nakli Sonrası Kullanılan İlaçlar ve Yan Etkileri
- Sandimmun Neoral (Siklosporin): Dünyada böbrek nakli sonrası yaygın olarak kullanılan ilaçlardan birisidir. Ülkemizde 25 mg ve 100 mg kapsüller şeklinde satılan ilaç red olayının engellenmesinde oldukça etkilidir.
Yan etkileri:
* Tansiyon yükselmesi
* Diş eti büyümesi
* Karaciğer test bozukluğu
* Böbrek fonksiyon bozuklukları
* İshal, bulantı
- Prograf (Tacrolimus: FK506): Siklosporine benzemeyen bu ilaç red olaylarının engellenmesinin yanı sıra bazı akut red olaylarının geri dönüşü içinde başarı sağlamıştır. Ülkemizde 1 ve 5 mg. kapsüller şeklinde satılmaktadır.
Yan etkileri:
*Tansiyon yükselmesi
* Böbrek fonksiyon bozukluğu
* Şeker hastalığı
*Karaciğerde bozukluk
*Uyku bozuklukları
- Cellcept (Mikofenolat mofetil): Son yıllarda kullanılmaya başlayan bu ilaç Sandimmum veya Prograf ile birlikte kullanılabilmektedir. Akut red olaylarının önlenmesi ve kronik red olaylarında oldukça etkilidir. 250 mg ve 500 mg tabletler halinde satılmaktadır.
Yan etkileri:
*Mide ve bağırsak sorunları
*Şiddetli bulantı, kusma, ishal
- İmuran (Azathiopurin): Böbrek naklinin geçmişinden beri kullanılan bir ilaçtır. Etki mekanizması bakımından Cellcept’e benzemekle birlikte çoğunlukla Cellcept’in kullanımı tercih edilmektedir.
Yan etkileri:
* Kemik iliği üzerinde baskı oluşumu
* Kansızlık
* Cilt tümör gelişimi
*Saç dökülmesi, eklem ağrısı
- Kortizon içerikli ilaçlar (prednol, codelton, deltacortril): Eski yıllardan beri kullanımı devam eden bu ilaçlar nakil işleminden sonra ilk aylarda yüksek dozajda kullanılırken ileriki günlerde dozajları azaltılmaktadır. Red olaylarının engellenmesinde kullanılmaktadır.
Yan etkileri:
* Vücut şeklinde bozulma, kol ve bacakların incelmesi
*Enfeksiyon eğilimi
*Yaraların geç iyileşmesi
*İştah artışı
*Yüksek tansiyon
Yukarıda anlatılan ilaçların yan etkilerinin herkeste görüleceği gibi bir durum söz konusu değildir. Sadece kullanım sonucu yaşanabilecek ihtimaller konusunda bilgi verilmektedir.
Bunun dışında nakil sonrası tansiyon düşürücü ilaçlar, kalsiyum antagonistleri ve enfeksiyon koruyucu ilaçlar kullanılmaktadır. Tüm ilaçlar doktorunuzun gözetiminde, tavsiyesinde belirtilen koşullarda alınmalıdır.