Böbrek Nakli | Sağlık Sitemiz

Böbrek Nakli Sonrası Emeklilik

Haftada üç defa diyalize girmek zorunda olan böbrek hastalarından 10 yıl 1800 günü olanlar Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuru yapıp malulen emekli oluyorlardı. Böbrek nakli sonrası emekli aylıkları kesiliyordu Sosyal Güvenlik Kurumu kontrol amacıyla çağırıp, artık malul değilsiniz nakil oldunuz diyerek emekli aylıklarını kesiyordu.

Böbrek nakli sonrası emekli aylıklarının kesilmesi konusunun, medya da gündeme gelmesi üzerine Çalışma Bakanı Faruk Çelik twitter hesabından yaptığı açıklama ile böbrek nakli olanların kontrol muayenesine çağırılmasına son verecek düzenleme yaptıklarını ifade etmiştir.

Artık böbrek nakli sonrası emeklilik hakları devam edecek olan hastalar, organ nakli olmaktan kaçınmayacaklar.

Sigortalıların Sosyal Güvenlik Kurumundan malulen emekli olmaları için bir sağlık, diğeri de sigorta primi olmak üzere iki temel şartı bulunmaktadır. Bu iki temel şartta ikiye ayrılmaktadır. Sağlık şartı için, sigortalı olmadan önce malul olacak seviyede hastalık olmaması, sigorta yapıldıktan sonra hastalanmış olmak ve hastalığın da yüzde 60 ve daha fazla oranda vücutta iş gücü kaybına neden olması gerekir. Sigortalı şartı olarak da en az 10 yıl sigorta yapılmış olması ve 10 yıl süresinde de en az 1800 gün sigorta priminin ödenmiş olması gerekiyor.

Çalışma Bakanı Faruk Çelik’in açıklamalarına göre, organ yokluğu nedeni ile Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından emekliliğe tabi olanlar ve kendilerine emekli aylığı bağlananlar, böbrek nakli sonrasında emekli değilsin, artık hasta değilsin denilerek emekli aylıkları kesiliyordu. Bakan Çelik, organ nakil olan malullerin kontrol muayenesine çağırılmasını engelleyen yönetmelik değişikliği yapılacağını açıkladı.

Uygulanmakta olan yönetmeliğe göre, malulen emekli olmak için 1800 gün gerekli. Bu kişilere aylık bağlanırken SSK’lı iseler 7200 gün üzerinden, Bağ-Kur’lu iseler 9000 gün üzerinden emekli aylığı hesaplanmaktadır. Yeni çıkan yasa’ya göre ise başkasının bakımına muhtaç iseler bu rakam daha da artmaktadır.

Şimdi yapılan uygulama da hastalık sonrası ya da organ nakli sonrasında yapılan kontroller de yüzde 60 oranından rapor alanlar malulen emeklilik hakkını kaybetmektedir. Sadece rapor oranları yüzde 40 ile yüzde 59 arasında olanlar özürlü sıfatı ile en az 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün ile SSK’dan özürlü emeklisi olmaktadır.

Böbrek Naklinde Son Gelişmeler

Böbrek naklinde yeni teknikler yaşam süresini uzatıyor:

Böbrek yetmezliği görülme oranı ülkemizde ve dünyada her geçen gün artmaktadır. Türkiye’de bu yıl itibariyle yaklaşık 70.000 kişi böbrek yetmezliği sebebi ile diyalize girerken, bu rakamın önümüzdeki yıllarda 100.000’in üzerine çıkması bekleniyor. İnsan ömrünün uzaması her yıl daha fazla insanda böbrek yetmezliği gelişmesine sebep oluyor.

Böbrek nakli hastaya konforlu bir yaşam sunuyor:

Böbrek yetmezliği gelişen hastalarda iki tedavi şekli vardır. Bunlardan biri diyaliz, diğeri ise böbrek naklidir. Hemodiyalizde hasta haftada üç gün diyaliz makinesine bağlanır. Böbrek yetmezliğinin en başarılı tedavisi böbrek naklidir. Böbrek nakli hastaya daha uzun yaşam sağlamaktadır. Böbrek nakli olan hastaların 10 yıllık yaşama oranı hemodiyalizin iki katıdır ve % 80 civarındadır. Yeni kullanılan ilaçlar ile böbreklerin çalışma oranları gitgide yükselmiş ve 10 yılın sonunda % 60’ların üzerine çıkmıştır.

Yeni yöntemler ve ilaçlar ameliyat başarısına yansıyor:

Türkiye canlı vericilerden yapılan böbrek naklinde, yüksek oranı ile büyük bir tecrübe kazanmıştır ve referans ülke durumundadır. Bölgemizden ve dünyadan birçok alıcı Türkiye’de böbrek nakli olmaktadır. Canlı vericiden yapılan böbrek nakillerinin hemodiyalize olan üstünlüğü, yeni teknikler, yeni ilaçlar ve yeni tedaviler ile son yıllarda daha da gelişmiştir.

Laparoskopik yöntem böbrek vericilerinin sayısını % 25 artırdı:

Böbrek nakillerindeki en büyük teknik gelişme verici ameliyatlarında sağlanmıştır.10 yıldır laparoskopik (kapalı) yöntemle yapılan böbrek vericisi ameliyatları rahatlık sağlamıştır. Önceden 20-25 santimetrelik bir kesi ile yapılan ameliyat, şimdi 5 milimetrelik delikler açılarak gerçekleşmektedir. ABD’de yapılan çalışmalarda, kapalı verici ameliyatı tekniğinin, böbrek vericilerinin sayısını % 20-25 oranında artırdığı tespit edilmiştir.

Böbrek nakli ameliyatı alıcı ve verici için son derece güvenli:

Böbrek naklinde alıcı ameliyatının komplikasyonları yeni teknikler ile yıllar içinde gitgide azalmıştır. Yeni takılan böbreğin önce % 5 olan civarında olan komplikasyonlar, son teknik ile % 2’nin altına inmiş ve böbrek nakli ameliyatı cerrahi açıdan daha güvenli hale gelmiştir. Böbrek nakli olan hastalar 4. günde taburcu olabilmektedir.

Vücudun yeni böbreği reddetme ihtimali önceden hesaplanıyor:

Yeni kullanılan testler sayesinde böbreğin reddedilmesi ihtimali, ameliyattan önce tespit edilebiliyor. Bu sayede reddedilme riskini azaltmak için ameliyat öncesi hazırlık yapılıyor ve özel ilaçlar kullanılıyor.

Böbrek Bağışı İçin Gerekli Şartlar

T.C. Sağlık bakanlığı 28.06.2004 tarih ve 4690 sayılı onay ile yürürlüğe giren yönetmeliğe göre; canlıdan organ ve doku nakli alıcının dördüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımlarından yapılabilecektir. Dördüncü derece hısımlık bağı ile ilgili olarak; Türk Medeni Kanununun 17. maddesinde kan hısımlığının derecesi, hısımları birbirine bağlayan doğum sayısıyla belli olur denmektedir.

Kan hısımlığında kişinin akrabalık derecelerine göre:

Derece akrabalar: anne, baba, çocuk
Derece akrabalar: kardeş, dede, nine, torun
Derece akrabalar: amca, hala, dayı, teyze, yeğen
Derece akrabalar: 3. derecedekilerin çocukları

Kayın hısımlığında ise kişinin eş tarafından akrabaları aynı şekilde derecelendirilmektedir.

Birinci Derece Sıhrî (Kayın) Akrabalar: Kayınvalide, kayınpeder. Yani kişinin eşinin annesi ve babası

İkinci Derece Sıhrî (Kayın) Akrabalar: Kişinin eşinin kardeşleri (kayın, baldız, görümce) Eşimizin dedesi, eşimizin ninesi

Üçüncü Derecede Kayın Hısımlar: Eşimizin kardeşinin çocukları yani eşimizin yeğenleri, diğer bir ifadeyle kayın, baldız ve görümce çocukları; eşin dayısı, amcası, halası, teyzesi

Dördüncü Derecede Kayın Hısımlar: Eşimizin 3. derece akrabalarının çocukları

Akrabalığın olmadığı ancak uzun süreli tanışıklık ve dostluk hallerinde ya da gönüllü bağışçı olma durumlarının değerlendirilmesi için Sağlık Müdürlükleri bünyesinde yapılandırılan etik kurulların onayının alınması zorunludur.

Komisyon kararları kesindir ve Komisyonca uygun görülmeyen nakiller yapılamaz.

Bir komisyonun uygun görmediği başvuru için başka bir komisyon karar alamaz.

AKRABALIK DIŞI BÖBREK NAKLİ İÇİN

Başvurular naklin yapılacağı hastane başhekimliğince il sağlık müdürlüğüne yapılır. Nakil işleminin yapılacağı merkezde alıcı ve verici ile ilgili gerekli değerlendirmeler yapılarak aşağıdaki belgelerle birlikte Etik Komisyona başvurulur.

Alıcı ve vericinin T.C. Kimlik Numarası
Vericinin mümeyyiz olduğuna dair rapor
Vericiden alınmış, en az iki tanıklı hekim onaylı muvafakat belgesi
Verici ve alıcının hekim onaylı bilgilendirme formu
Verici ve alıcının nâkile uygunluğunu bildiren sağlık raporu
Alıcı ile vericinin yakınlığının nereden kaynaklandığını gösteren dilekçe ve mevcut ise ilgili belgeler
Alıcının ve vericinin gelir düzeyini gösteren beyanı
Vericinin borcunun olup olmadığına dair beyanı
Alıcının ve vericinin adres beyanı
Komisyonun gerekli görmesi halinde ilgili diğer belgeler

Böbrek Nakli Nasıl Yapılıyor

Kadavradan böbrek nakli ameliyatında, beyin ölümü gerçekleşmiş olan vericiden böbrek çıkartılır ve 4 derece altında soğuk ortamda nakil yapılacağı kişi için bekler. Kadavradan böbrek nâkilinde zamana karşı yarış yapılır. Böbreği bekletmeden nakil ameliyatını yapmak lazımdır. Bundan dolayı böbrek nakli ameliyatı gece yarısı, gün ortası olsun, uygun olan ilk fırsatta gerçekleştirmek gereklidir. Bekleme süresi 24 saati aşarsa böbreğin hemen çalışmaya başlamaması sorunu ortaya çıkabilir. Böbrek naklinin yapılması esnasında, nakledilecek kişi ameliyat için hazırlanırken böbrek özel paketten çıkartılır ve damarların dikilebileceği şekilde hazırlanır. Daha sonra ameliyat gerçekleştirilir.

Canlıdan böbrek nakli ameliyatında, hasta ve vericisi planlanan ameliyat gününden bir gün önce hastaneye yatırılır. Son defa tetkikler yapılır. Ameliyat öncesi anestezi doktoru alıcı ve vericiyi değerlendirir. Gerekli olursa hazırlık aşamasında daha önceden hastayı değerlendirmiş olan kalp ve göğüs hastalıkları gibi diğer uzman hekimler ile ameliyat öncesi bir daha değerlendirme yapılır. Gerekli ise alıcının son diyaliz tedavisi yapılır.

Alıcı ve verici ameliyat için odalarında beklerken onlara bir anestezi ilacı verilir. Bu sayede ameliyathaneye giderken daha rahat olmalarını sağlar. Ameliyata ilk olarak verici alınır. Yaklaşık bir saat sonra alıcı ameliyata alınır. Ameliyathaneye alınan çifte ilk olarak anestezi ilaçları verilerek uyumaları sağlanır. Bu şekilde ameliyat esnasında olanlardan hiçbir şey hissetmezler. Hem verici hem de alıcı için ameliyat süresi yaklaşık iki saat kadardır. Ancak ameliyat öncesi hazırlık süreci ve ameliyat sonrası anestezi ilaçlarının etkisinin geçmesi için beklenen süre 4-5 saati bulmaktadır.

Böbrek nakli ameliyatı süresi, teknik olarak zor olan sağ böbreğin çıkarılması, böbrek çevresindeki yağdokusunun sert olması, birden çok arteri olması, böbrek verenin birçok dal vermesi gibi durumlara göre değişir. Böbrek vericisinde ameliyat sırasında damarlarda kanama olması, akciğerlere hava kaçması, kamera altında gerçekleştirme güçlüğüne bağlı olarak büyük kesi yapılarak açık operasyon yapılması gibi olumsuzluklar olabilir.

Böbrek nakli ameliyatı sonrası, ilk 12 saat en zor geçen dönemdir. Böbrek vericisi 2-3 gün sonra taburcu olabilir. Böbrek nakli yapılan kişi ise 6 gün sonra taburcu olur.

Böbrek Nakli İçin Gereken Tahliller

Böbrek Alıcısı İçin Yapılan Tetkikler:

Böbrek nakli için, alıcı olan kişiye nakil öncesi yapılan rutin kan ve görüntüleme tetkikleri birkaç gün içerisinde tamamlanır. Yakın zamanlı yapılmış ekokardiyografi gibi kardiyolojik tetkikleri değerlendirilir. Daha önce tüberküloz veya benzer bir enfeksiyon hastalığı bulunması, enfeksiyona sebep olan böbrekler, polikistik böbrekler, hepatit B veya hepatit C bulunması gibi durumlarda ileri tetkikler istenebilir. Böbrek naklinden sonra her şeyin problemsiz gitmesi için mevcut hastalıkların nakilden önce dikkatli bir şekilde değerlendirmesi yapılır.

Böbrek Vericisi İçin Yapılan Tetkikler:

Böbrek nakli için verici olan kişinin, yaptığı hazırlıklar kan ve idrar tetkikleri, doku ve kros tetkikleri, uzman değerlendirmeleri ve son aşamada böbrek bilgisayarlı tomografi ile yapılır. Böbrek veren kişi ilk olarak kan ve idrar tetkiklerini yaptırır. Tüm kan ve idrar tetkikleri bir gün içerisinde sonuçlanmaktadır. İdrar tetkiki için 24 saat içerisinde yapılan idrarın tümü toplanır. Bu sebeple verici olan kişinin tetkik vermeden bir gün önce idrar biriktirmeye başlaması gerekir. 24 saatlik idrar toplamak için temiz, boş plastik su kabı alınmalıdır. Yapılan idrarın her damlasının toplanması, yapılacak testin sonucu açısından çok değerlidir. İdrar toplamaya; sabah normal olarak uyandığınız saatten itibaren başlanır. Uykudan kalktıktan sonraki ilk idrarınızı tuvalete boşaltınız. Tüm gün ve gece boyunca yaptığınız idrarları verilen kabın içine toplayınız ve ertesi gün sabah ilk idrarınızı da biriktirdiğiniz kaba yapınız. Ertesi gün ilk idrarı da toplama kabına ilave ettiğiniz zaman idrar toplama işiniz sona erecektir. Toplanan idrarın tamamı laboratuara teslim edilir.

Bu tetkiklerin sonucuna göre nefroloji uzmanı ve organ nakli cerrahı durum değerlendirmesi yaparlar. Böbrek nakli için verici olacak kişi kardiyoloji, göğüs hastalıkları, kadın doğum uzmanı ve diğer branş uzmanları ile değerlendirme yapılacaktır. Sağlıklı olarak değerlendirilen böbrek vericisi olan kişi son olarak karın içerisindeki bütün organların ve aynı zamanda böbreklerin detaylı olarak değerlendirildiği karın bilgisayarlı tomografi istenecektir. Bu durumda böbreklerin büyüklüğü ve damarları detaylı olarak değerlendirilir. Karın içinde muhtemel olan tüm anormal durumlardan bilgi sahibi olunur. Tetkikleri tamamlanan ve sağlıklı olduğu görülen kişinin böbrek bağışlamasında bir sakınca olmaz.

Böbrek nakli için, bütün dünyada kabul gören standartlara göre bu kişinin böbreğini bağışlaması, ileride kendisinin böbrek yetmezliğine girmesine neden olabilecek bir risk oluşturmadığı belirtilir. Bu gerçek aynı tecrübeyi yaşamış binlerce böbrek vericisinden alınan bilimsel sonuçlar ışığında bütün dünyada kabul edilmiştir.

Böbrek Nakli Öncesi Tetkikler

Böbrek nakli öncesi tetkikler, böbrek nakil merkezinde 3-7 gün içerisinde tamamlanır.

Detaylı bir şekilde hastanın hikâyesi dinlenir, fizik muayene yapıldıktan sonra mevcut tetkikler değerlendirilir ve ileri tetkikler istenir. Aynı zamanda kan grubu tayini, doku tipi tayini ve antikor düzeyi tayini tetkikleri yapılır. Gerekli durumlarda böbrek hastalığı takibi yapan doktor ile karşılıklı bilgi aktarımı yapılır.

Böbrek nakli öncesi, canlı böbrek nakli olacak hastalarda kardiyak performansın değerlendirmesi çok önemlidir. Canlı böbrek nakli olacak hastalar operasyon öncesi ekokardiyografi veya stres testi ile değerlendirilir. Kadavra Böbrek bekleme listesindeki hastaların her yıl kardiyolojik tetkiklerini yenilemeleri ve bir kalp uzmanına görünmeleri daha uygundur. Kadavra listesinde bekleyen hastalar bütün sağlık problemlerini bildirmeli ve yılda bir kere kontrole gitmelidir.

Böbrek nakli öncesi, böbrek vermek isteyen bir verici olduğu zaman, nefroloji uzmanı ve transplantasyon cerrahı tarafından detaylı bir şekilde incelenir. Canlı organ naklinde ana prensip, hiçbir sağlık sorunu olmayan ve gönüllü olarak bir yakınına hayat kazandırmak için fedakârlık yapan böbrek vericisine zarar vermemektir. Vericinin muayene sonrası durumu iyi olarak değerlendirilirse ilk önce hemogram, biyokimyasal ve serolojik kan tetkikleri yapılır. Bu tetkiklerde bir sağlık problemi olmazsa, üç boyutlu karın bilgisayarlı tomografi ile böbreklerin yapısı ve damarlanması detaylı olarak değerlendirilir. Bütün bu tetkikler sonunda vericinin sağlık durumunu etkileyecek bir problem olmazsa canlı böbrek nakli uygulanır.

Böbrek nakli öncesi, ameliyatın ne zaman olacağı, böbrek naklinin canlı ya da kadavra olmasına göre değişir. Canlı böbrek naklinde ameliyat zamanı önceden belirlenir ve verici ile alıcı bir gün önce hastaneye yatar. Kadavra böbrek naklinde ise organın hastanede bulunma zamanına göre planlama yapılır ve hasta her an çağrılabilir. Bundan dolayı kadavra organ nakli bekleyen kişinin 24 saat içerisinde kendisine ulaşılacak bir telefonu olmalı ve çağrıldığında her an hastaneye ulaşacak vaziyette bulunmalıdır. Kadavra böbreğin 24 saat içinde takılması gerekir. Çağırılacak hasta ameliyat öncesi ağızdan hiçbir şey alınmaması gerektiğini bilmelidir. Hastanın hazırlığı ile eş zamanlı olarak alıcıyla böbrek vericisi arasında crossmatch tetkiki yapılarak hızlı red durumu değerlendirilir.

Türkiye’de Böbrek Nakli Nasıl Yapılıyor

Günümüzde böbrek nakli tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye’de de aynı şekilde yapılmaktadır. Yakınlarına böbrek bağışlayacak vericilerden ise böbreğin çıkarılması son on senedir laparoskopik yöntem ile ve dünyada ve ülkemizde yapılmaktadır.

Böbrek nakli için iki yöntem vardır.

Kadavradan böbrek nakli.
Canlı vericiden böbrek nakli

Kadavradan böbrek nakli ameliyatında beyin ölümü gerçekleşmiş olan vericiden, böbrek çıkartılarak 4 derece ortamda nakil yapılacağı kişi için bekler. Kadavradan böbrek naklinde zamana karşı bir yarış yapılır. Böbreği bekletmeden nakil işlemini gerçekleştirmek gerekir. Bu nedenle böbrek nakli ameliyatı gece yarısı, gün ortası olsun fark etmez. Uygun olan zaman da acil olarak yapılması gereklidir. Bekleme durumu 24 saati geçerse böbreğin hemen çalışmaya başlamaması riski olabilir. Nakil esnasında, nakil alıcısı kişi ameliyata hazırlanırken böbrek özel paketten çıkartılır ve damarların dikilebileceği şekilde hazırlanır.

Canlıdan böbrek naklinde, hasta ve vericisi planlanan ameliyat gününden bir gün önce hastaneye yatırılır. Servisinde son kez tahlilleri bir kere daha yapılır. Anestezi doktoru yapılacak olan ameliyat öncesi alıcı ve vericiyi değerlendirir. Gerekli görürse hazırlık aşamasında daha önce hastayı değerlendiren kalp ya da göğüs hastalıkları gibi diğer bölümlerden doktorlarla ameliyat öncesi bir değerlendirme yapabilir. Alıcının gerekli ise hemodiyaliz işlemi hastanede yapılır.

Böbrek nakli ameliyatı için, alıcı ve verici odalarında beklerken onlara bir anestezik ilaç verilir. Bu şekilde ameliyathaneye giderken daha rahat olmaları sağlanır. Ameliyata ilk olarak verici alınır. Yaklaşık bir saat sonra ise alıcı ameliyata alınır. Ameliyathaneye alınan çifte ilk olarak anestezi ilaçları verilerek uyumaları sağlanır. Bu şekilde ameliyathanede olanlardan bir şey hissetmezler. Hem alıcı hem de verici için ameliyat süresi iki saat kadardır. Ancak ameliyat öncesi hazırlık süreci, ameliyat sonrası anestezinin etkisinin geçme süresi gibi durumlar dikkate alındığında yaklaşık olarak zaman 4-5 saati bulmaktadır.

Böbrek nakli ameliyatı sonrasında en zor geçen dönem ilk 12 saat olur. Böbrek vericisi ertesi gün kendini oldukça iyi hisseder. İkinci ve üçüncü gün eve gidecek kadar kendini iyi hisseder. Verici ise bağışıklık baskılayıcı tedavi görmesi sebebi ile 6 gün sonra taburcu olur.

Böbrek Naklinde Doku Uyumu Şart Mı

Her insanda üçü anneden, üçü de babadan altı doku grubu bulunuyor.

En ideal nakil, hepsinin de uyması. Doğrusu bu çok zor.6’da 6 uyum, tek yumurta ikizlerinde, bazen de diğer kardeşler görülüyor. Akrabalık bağı olmayanlar arasındaki tam doku uyumu bir hayli uzak ihtimal. Günümüzde yarım doku uyumu ile yani üç dokunun uymasında bile nakillere sıcak bakılıyor.

Son yıllarda, böbrek naklinde doku uyumu yarımın altında iken, hatta yokken de canlı vericili nakiller yapılmaya başlamıştır. Günümüzde böbrek naklinde en çok bu konu konuşulmaya başladı. Acaba böbrek naklinde doku uyumu şart mı? Doku uyumlu nakillerle arada fark var mı? Uyumsuz doku nakli yolunu açmak organ ticaretine yol açar mı?

Ülkemizde en çok organ nakli Akdeniz Üniversitesi Hastanesinde yapılmaktadır. Geçtiğimiz yıl 600 naklin 175’i bu hastane de yapılmıştır. 2005’de 200 rakamı aşılırsa, hastane Avrupa’nın en büyük organ nakli merkezi olacaktır. Hastanenin Organ Nakli Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alper Demirbaş, merkezlerinde 5 yıldır yarım doku uyumunun altında ve doku uyumsuz nakiller yaptıklarını belirterek” Böbrek naklinde doku uyumu tam olduğu zaman sonuçlar en iyidir. Doku uyumu sayısı azaldıkça başarı oranı düşer. Ancak temel kanıtımız şu; Herkesin tek yumurta ikizi, uygun kardeşi ya da anne babası yok. Ama diyalize giriyorlar. O halde doku uyumsuz böbrek nakillerinin sonuçlarını, böbrek naklinde doku uyumu tam olan nakillerle değil de diyaliz hastalarının sonuçlarıyla karşılaştırmalıyız.”

Demirbaş’a göre, doku uyumsuz ve doku uyumlu nakiller arasında 5 yıllık süre sonunda % 13 ya da, % 15’lik böbrek performans farkı ortaya çıkıyor. Bu diyaliz ile kıyaslandığı zaman küçük bir fark. Doku uyumu olmadan nakillerin dünyanın her tarafında yapıldığını söyleyen Demirbaş’ın Amerika’ya dayandırarak verdiği rakamlara göre bu ülkede canlı vericili nakillerin yüzde 20’si doku uyumsuz.

Demirbaş’ın böbrek naklinde doku uyumu olmadan, nakli ısrarla savunmasının en temel sebebi, yaşam kalitesinin yanında süresindeki artış oranı. Yine ABD’de 100 bin civarında hasta üzerinde yapılan araştırmalarda, 20-24 yaş grubundaki kişilerin diyaliz tedavisi ile 12 yıl yaşadıklarını, böbrek nakli ile ise bu sürenin 34 yıla çıkabileceği ortaya konulmuş. Demirbaş,” Bütün yaş gruplarında nakil, diyalize göre üç kat fazla yaşam süresi sunar.” demektedir.

Böbrek Nakli Nasıl Gerçekleşir

Kadavradan Böbrek Nakli:

Böbrek nakli ameliyatında, beyin ölümü gerçekleşmiş olan vericiden böbrek çıkarılır ve 4 derece altında soğuk ortamda nakil edileceği kişi için bekler. Kadavradan böbrek nakli, zamana karşı bir yarış içinde yapılır. Böbreği çok bekletmeden ameliyatı gerçekleştirmek gerekir. Bu sebeple böbrek nakli operasyonu gün ortası, gece yarısı fark etmez. İlk fırsatta gerçekleşmesi gerekir. 24 saati geçerse böbreğin hemen çalışmaya başlamama riski vardır.

Nakil esnasında nakil yapılacak kişi ameliyata hazırlanırken, böbrek özel paketinden çıkarılır damarlar dikilecek şekilde hazırlanır ve ameliyat gerçekleşir.

Canlıdan böbrek nakli:

Canlıdan böbrek naklinde böbrek, sevdiğine hayat hediyesi veren bir kişinin armağanıdır. Kadavra böbrek nakli ameliyatı gibi, acil şekilde değil, planlı bir şekilde yapılan ameliyattır. Planlandığı gibi önce verici olan kişi ameliyata alınır ve verici ameliyatı başlar. Vericinin ameliyatının ilk aşaması yapılırken, alıcı ameliyathaneye alınır. Verici ameliyatında böbrek çıkarılma durumuna gelindiğinde, alıcı da böbreğin takılması aşamasına gelir. Böbrek çıkartıldığı vücuttan nakledilen vücuda geçerken kansız kaldığı bu süre kısa olmalıdır.

Böbrek nakli ameliyatı günü, alıcı ve vericinin yaşamış olduğu en değerli gündür. Alıcı ve verici ameliyat için odalarında beklerken onlara anestezik ilaç verilir. Bu şekilde ameliyathaneye rahat girmeleri sağlanır. Ameliyata ilk olarak verici alınır. Yaklaşık bir saat sonra alıcı ameliyata alınır. Alıcı ameliyathaneye odasına alınınca ilk olarak anestezi ilaçları damardan verilir ve bundan sonra artık hiçbir şey hissetmeyecektir. Alıcı uykuya dalınca ilk olarak idrar sondası takılır. Boyundan da ince bir kateter takılır. Alıcı da, genellikle böbrek sağ alt kadrana takılır. Burada yapılan 10-15 cm uzunluğundaki oblik seyirli kesiden karına girilir. Karın içi organları koruyan karın zarı açılmadan büyük damarlar uygun şekilde hazırlanır.

Canlı vericiden gelen böbrek, ameliyat alanına alınır. Alıcının iliak damarlarının her iki ucuna klemp konularak burada ki kan akımı durdurulur. Böbreğin damarlarının çapına göre uygun teknikle bir delik açılır. Böbrek uygun şekilde dikilir. İşlemler bittiğinde böbreğin ilk andaki sağlıklı dolaşım görünümü ve idrar yapmaya kısa sürede başlaması böbrek naklinin başarılı olduğunun önemli göstergesidir.

Böbrek nakli ameliyatı sonrası, 12 saat zor geçecek bir zamandır. Böbrek vericisi ertesi gün kendini iyi hisseder. Genellikle 2-3 gün sonra kendilerini eve gidecek kadar iyi hissederler. Böbrek nakli yapılan kişi ise 5-6 gün hastanede yatar. Bağışıklık baskılayıcı tedavi aldığı için gereklidir.

Böbrek Nakli Sırasına Nasıl Girilir

Organ yetmezliğinin günümüz şartlarında tek tedavi yöntemi organ naklidir. Türkiye’de pek çok organ ve dokunun nakli başarı ile sağlanmaktadır. Sevindirici olan, mevcut hastalık için riskler olsa da bir tedavi imkânı vardır ve ülkemizde bu tedaviye ulaşılacak pek çok hastane bulunmaktadır.

Bu konuda sorun, nakil yapılacak olan böbreğin bulunmasında ki sıkıntıdır. Yakın akrabalardan böbrek verecek bir verici bulunmaz ise, kadavra beklemekten başka seçenek kalmaz. Kadavradan nakil işlemi; Trafik kazaları, beyin kanaması, primer beyin tümörü gibi sebeplerle beyin ölümü gerçekleşen hastaların yakınları tarafından organlar bağışlanırsa mümkün olmaktadır. Maalesef ülkemizde organ bağışı istenen seviyede değildir. Son yıllarda Sağlık Bakanlığı, nakil merkezleri ve sivil toplum örgütlerinin çalışması ile toplumun organ bağışına bakışı olumlu şekilde etkilenmiş ve organ bağışında belli bir artış sağlanmıştır. Toplumda bir gün kendisinin, ya da yakınının da organ bekleyebileceği bilinci artmıştır.

Doktorlar tarafından böbrek nakli gerektiği hastaya söylendikten sonra, hasta için iki tane seçenek kalmaktadır.

Kadavradan böbrek nakli
Canlı vericili böbrek nakli

Eğer ki canlı verici yoksa veya mevcut vericiler (kan grubu uyumsuzluğu, Cross-Match uyumsuzluğu, ileri yaş, hepatit B veya hepatit C gibi) uygun değilse kadavradan böbrek nakli sırasına yazılmak tek seçenek olarak kalmaktadır.

Bu durumda Türkiye’de herhangi bir böbrek nakil merkezine başvurarak ulusal böbrek nakli sırasına kayıt yaptırılır ve hastaya uygun olan böbrek için beklemek gerekir.

Ulusal böbrek bekleme listesinde kayıtlı olmayan hastalar, kadavradan böbrek nakli olamazlar.

Böbrek nakli sırasına kayıt yaptırmak için başvurulan merkeze, hastanın elinde bulunan, mevcut tetkikler ile müracaat edilir. Merkezin böbrek nakli ekibi hasta için gerekli olacak tetkikleri yapar ve kayıt için organ nakli koordinatörlüğüne yönlendirir. Hasta diyalize giriyorsa(diyalize girme sürelerinin puanlaması için)hastaların diyalize ilk başlama tarihlerini belirten belgeyi, kayıtlı olacakları nakil merkezine sunması ve nakil merkezinin de bu belgeyi hasta dosyasına eklemesi gerekir.

Ulusal Böbrek Bekleme Listesine kayıt esnasında hastadan, T.C.kimliği, tetkikler, diyaliz belgesi ve organ çıkması durumunda hastaya ulaşılacak olan iletişim numaraları istenmektedir. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan kişiler böbrek nakli sırasına alınmamaktadır.