Yazar: Gkhn

Böbrek Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?

Böbreklerin hasara uğraması ve normal görevlerini (kanında zararlı maddelerden temizlenmesi, sıvı dengesinin ayarlanması, tansiyonun düzenlenmesi, hormon yapımı ) yerine getirmesini engelleyen hastalık böbrek yetmezliğidir. Hastalığın teşhisi için 3 aydan uzun süren idrardaki albumin artışı, böbrek fonksiyonlarının azalması gibi faktörlerle konulmaktadır. Hastalık ilerlediğinde yüksek tansiyon, kemik hastalığı, kansızlık, kalp-damar rahatsızlıkları gibi çeşitli komplikasyonlara yol açabilmektedir.

Böbrek yetersizliği rahatsızlığı ileri bir seviyeye ulaşıncaya kadar genelde ciddi belirtiler vermeyebilir. Ayrıca aşağıda belirtilen böbrek yetmezliği belirtilerinden biri ya da birkaçına sahip olan şahıslar en yakın sağlık kuruluşuna giderek gerekli testleri yaptırmaları tavsiye edilmektedir.

Böbrek yetmezliği belirtileri

  • Uyku bozuklukları
  • Halsizlik, hızlı yorulma ve enerji kaybının oluşması : Normalden daha fazla oluşmaya başlayan yorgunluklar, daha az enerji gibi faktörlere dikkat edilmelidir. Böbreğin işlevinde yaşanan azalmalar kanda bulunan zararları madde ve kirlilik oranlarını arttırmaktadır. Ve bu da kişilerin kendilerin yorgun, zayıf ve dikkat toplamada zorluklara yol açmaktadır. Böbrek rahatsızlığı ayrıca güçsüzlük ve yorgunluğa neden olan kansızlık hastalığına da davetiye çıkarmaktadır.
  • Geceleri kas krampları
  • İştahsızlık
  • Ayak ve bacaklarda oluşan şişlikler
  • Konsantrasyon bozukluğu
  • Geceleri sık sık idrara çıkma
  • Sabahları göz civarında oluşan şişlikler
  • Ciltte kuruluk ve kaşıntı

Böbrek yetmezliği ve belirtileri herhangi bir yaş aralığı bulunmadan kişilerde ortaya çıkabilmektedir. Fakat aşağıda belirtilen durumlara sahip olan kişilerde ortaya çıkan böbrek yetmezliği, hastalığın gelişme olasılığını arttırmaktadır.

  • Yaşlılık
  • Yüksek tansiyon
  • Sigara içenler
  • Şeker hastalığı
  • Şişmanlık
  • Ailede diyabet, hipertansiyon, böbrek rahatsızlıklarının bulunması

Böbrek yetmezliğinin sebepleri nelerdir?

Böbrek yetmezliğinin genel olarak nedenleri; şeker hastalığı, nefritler, yüksek tansiyon, ürolojik sebepler ve kistik böbrek hastalığına sahip olan kişilerde görülmektedir. Türkiye’de son yıllarda böbrek yetmezliğine sebep olan hastalıklar arasında ön sıraya şeker hastalığı alırken yüksek tansiyon, glomerülonefritler, ürolojik rahatsızlıklar, kronik tubülointerstisiyel hastalıklar, pyelonefritler sırayı takip etmektedir.

Çocuklarda görülen böbrek yetmezliğine ise, vezikoüreteral reflü, tekrarlanmış olan üriner infeksiyonlar ve kronik glomerülonefritler sebep olmaktadır.

Böbrek yetmezliği nasıl teşhis edilir?

Böbrek yetmezliğinin teşhisi için belirtiler dışında kan ve idrar test ölçümleri yapılır. Yapılan testlerde kanda bulunan kreatinin ölçümü, glomerüler filtrasyon hızı hesaplaması, idrardaki protein tayini ile teşhis konulabilmektedir. Ayrıca yapılacak ultrason ile de böbreğin yapısında meydana gelen anormal değişimler görülebilmektedir.

Böbrek Nakli Yapan Hastaneler

İstanbul Böbrek Nakli Yapan Hastaneler

  • Dr. Siyami Ersek Kalp Damar Cerrahisi EAH- Kalp
  • Bakırköy Dr. Sadi Konuk EAH- Böbrek
  • Dr. Lütfi Kırdar Kartal EAH- Böbrek
  • İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe EAH- Böbrek
  • Haydarpaşa Numune EAH- Böbrek/Karaciğer
  • İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi- Böbrek)
  • İ.Ü. Tıp Fakültesi Hastanesi- Karaciğer/Akciğer/Böbrek
  • Özel Şişli Florence Nightingale Hastanesi- Böbrek/ Kalp/ Karaciğer
  • Özel Kadıköy Florence Nightingale Hastanesi- Karaciğer
  • Kartal Koşuyolu Yİ EAH-Kalp/ Akciğer
  • Marmara Üniversitesi Pendik EAH- Böbrek/Akciğer/Karaciğer
  • İstanbul Özel Memorial Hizmet Hastanesi- Böbrek
  • Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi- Böbrek
  • Özel Medicana İnternational İstanbul Hastanesi- Böbrek
  • Özel Medicana Hospital Bahçelievler- Böbrek
  • Özel Memorial Şişli Hastanesi- Böbrek/Karaciğer/Pankreas
  • Özel Aile Hastanesi- Böbrek
  • Yeditepe Üniversitesi Hastanesi- Böbrek
  • Başkent Üniversitesi İstanbul SUAM- Böbrek
  • Özel Medicana Hospital Çamlıca Hastanesi- Böbrek
  • Özel Medicalpark Göztepe Hastane Kompleksi- Böbrek
  • Özel Memorial Ataşehir Hastanesi- Böbrek/Karaciğer
  • Özel Acıbadem İnternational Hastanesi-Böbrek
  • Özel Universal Çamlıca Hastanesi- Karaciğer/Böbrek
  • Yedikule Göğüs Hastanesi- Akciğer

İzmir Böbrek Nakli Yapan Hastaneler

  • İzmir Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
  • İzmir Üniversitesi Medicalpark Hastanesi
  • Özel Kent Hastanesi
  • İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
  • İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi
  • İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi
  • Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Ankara Böbrek Nakli Yapan Hastaneler

  • Özel Ankara Güven Hastanesi
  • Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi
  • Ankara Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
  • Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
  • Özel Medicana International Ankara Hastanesi
  • Ankara Etlik İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi
  • Ankara Gazi Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi
  • Gata Askeri Tıp Akademisi
  • Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi
  • Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi
  • Ankara Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi
  • Başkent Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Merkezi

Böbrek Nakli Maliyeti

Tedavisinin sadece organ nakli işlemi ile mümkün olabildiği hastalıklar tüm ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de önemli bir sorun olmaktadır. Ülkemizde organ nakli bekleyen sayısı her geçen gün daha da artmaktadır. Kalp, karaciğer, böbrek gibi nakil bekleyen hastalar uygun organ bulunamadığı takdirde kısa sürede yaşamlarına veda etmek zorunda kalıyorlar. Ülkemizde yaklaşık olarak 30 binin üzerinde böbrek yetmezliği hastası haftada 3 gün diyaliz cihazına girerek ve  böbrek nakli için umutla beklemekteler. Fakat bu hastaların yalnız 600 kişi kadarı bu imkana sahip olabiliyorlar. Diyaliz yöntemi bir böbrek hastası için geçici bir yol tedavi iken böbrek nakli sayesinde neredeyse tamamen iyileşme imkanı sağlanabilmektedir. Böbrek yetmezliği sebebiyle diyalize alınmış bir hastanın ülke ekonomisine maliyeti ortalama olarak 23 bin dolar olarak gerçekleşmektedir. Türkiye’de yaklaşık 30 bin böbrek hastası haftada 3 gün diyalize girerek yaşam mücadelesi sürdürmektedir. Bu hastalara cihaz yatırımları dışında yıllık ortalama 600 milyon doların üzerinde bir kaynak yatırımı yapmak gerekmektedir. Fakat organ nakli işlemi için ilk yıl ücreti diyalizle hemen hemen aynı olarak gerçekleşmekte gelecek yıllarda ise yıllık böbrek nakli maliyeti 10 bin dolar olarak gerçekleşmektedir.

Böbrek hastaların büyük çoğunluğu nakil işlemleri için ameliyat ve hatta öncesinde hazırlık dönemlerinin yüksek maliyetli olacağını düşünmektedir. Halbuki nakil dönemleri oldukça kısa sürede gerçekleştirilmektedir. Buradaki kritik noktası böbrek nakli sonrası hastanın takip süreci ve yapılacak tedavi yöntemleri oldukça önemlidir.

Ekonomik durumu iyi olmayan böbrek hastaları için Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) hastanelerle branş anlaşması imzaladı. Bu kapsamda sigortalı böbrek hastaları artık bir kuruş dahi ödemeden hastanelerden nakil operasyonları yaptırabilecekler. Özellikle A sınıf özel hastanelerinde bu kapsama dahil edilmeli binlerce böbrek hastası için umut oldu. Böbrek nakli maliyetinin yıllık 20-30 bin liraları bulduğu, karaciğer nakillerinin ise 100 bin Tl’nin üzerinde olduğu bu dönemlerde vatandaştan para alınmayacak olması oldukça sevindirici bir haber oldu.  Devlet bir hasta için böbrek nakli ücreti olarak 23 bin lira ödüyor. Nakil işlemlerinde hem ilaç hem de ameliyat işlemleri hastaya büyük maliyetler oluşturmaktaydı. Sigortalı hastalar artık bu işlemleri ücretsiz yaptırabilecek.

Böbrek Nakli Ameliyatı Kaç Saat Sürer ?

Böbrek nakli, hastanın daha önceki geçirdiği operasyonlarda sorun olmadığı takdirde ve hastanın kilo durumuna göre ameliyat ortalama 1.5 saat sürmektedir. Böbrek nakli ameliyatının tarihçesine baktığımızda ilk ameliyatlar 6-8 saat arası sürmekteydi.

Kadavradan böbrek nakli gerçekleşen ameliyatlarda böbrek beyin ölümü gerçekleşmiş olan vericiden alınmakta ve 4 derece soğuklukta altında alıcı için bekletilmektedir. Böbrek nakli ameliyatında zaman son derece önemlidir. Nakil en kısa sürede gerçekleştirilmelidir. Böbrek için bekleme süresi 24 saatin üzerine çıktığı her dakika böbreğin çalışmama riskini arttırmaktadır. Nakil gerçekleşecek hasta ameliyat için hazırlandığında böbrek ilgili kutudan çıkartılır ve damarlar dikilecek şekilde hazırlanır.

Canlı üzerinden gerçekleşen böbrek nakil ameliyatlarında alıcıdan böbrek alınır. Kadavra üzerinden yapılan ameliyat gibi hızlı işlemlerle değil planlı bir şekilde ameliyat gerçekleştirilmesi planlanır. Vericinin ameliyatı tamamlanırken alıcı ameliyata alınır. Verici ameliyatı yapılırken böbrek çıkarılma aşamasında iken alıcı da gerekli işlemler için hazırlanır. Böbrek, alıcıdan alındığı zaman nakil işlemi için kansız kalacağından dolayı bu işlem olabildiğince kısa tutulması gerekmektedir.

Canlı ya da kadavra olsun vericiden alınan böbrek ameliyat sahasında bulundurularak alıcı için damarlarının her iki kısmına klemp yardımıyla kan akımı kesilir. Böbrek üzerindeki damarların çaplarına uygun olarak damarların duvarlarına göre delik açılması sağlanır. Böbreğin öncelikle toplardamar kısmının ucu ile vericinin üzerindeki göre dikilir. Daha sonra böbrek atar damarının uç kısmının alıcının ilak damarında bulunan deliğe uygun biçimde dikilir. Bazen böbreğin atardamarları daha fazla sayıda bulunabilmektedir. Eğer durum bu şekilde ise tüm damarların ayrıca tek tek ilak damara uygun şekilde dikilmesi lazımdır. Bu işlem bitirildiğinde kan akımını kesen klempler açılır ve böbrek dolaşımının gerçekleştirilmesi sağlanır. Böbreğin ilk dolaşım görüntüsü ve dakikalar sonra idrar işleminin gerçekleşmesi böbrek nakil işleminin başarıyla gerçekleştirildiğini göstermektedir. Daha sonra hastanenin mesanesi ortaya konulmaktadır. Uzun süre aralıkta idrarını yapamayan hastalarda mesane küçülmüş ve duvarının boyutu kalınlaşmış olabilir. Böbreğinin idrar yolundaki uç kısmı mesane üzerindeki açılan dileğe uygun olacak şekilde birleştirilir. Yapılan tüm bu işlemlerin bitirilmesi böbreğin durumu ve hasta uygun halde ise ortalama olarak 1.5 saatte bitirilmektedir.

Böbrek Nakli Sonrası Kontroller

Böbrek nakli sonrası yapılacak kontroller aşağıda sıralanmıştır.

  • Kadınlarda nakil sonrası her ay adet dönemi sonrasında kadının kendisinin meme muayenesi yapması,
  • 35 yaş üzerindeki kadınlarında yılda bir kez jinekolojik bakım esnasında pap-smear aldırmalı ve mamografi yaptırılmalıdır.
  • Erkek hastalar için ayda 1 testis muayenesi yaptırmalıdır.
  • Yapılan kontroller esnasında bedenin olağan dışı bir bulgu varsa (yeni çıkan, rengi değişen ben gibi) nakil merkezine bildirilmelidir.
  • Yılda bir kez dermotoloji doktoruna giderek nakil ile ilgili konular danışılmalıdır.
  • Yıl bir kez göz doktoruna gidilmelidir.
  • Yılda bir kez akciğer testi, batın ultrason, hepatit testleri yaptırılmalıdır.
  • 40 yaş üzerinde bulunan hastalar prostat taramasında geçmelidir.

Bunların dışında hastanın kendi kendine yapabileceği bir takım kontrollerde bulunmaktadır.

  • Vücut ısısı kontrolü: Hastanın vücudu günde iki kez ölçülmelidir. Sıcaklık 37 derecenin üzerine çıktığında nakil kliniği ile iletişime geçiniz. Ateşiniz hızla artmaya devam ediyor ve halsizlik varsa hemen kliniğe gidiniz. Eğer klinik uzaksa en yakın nakil merkezi ya da nefroloji kliniğine başvurunuz.
  • Nabız kontrolü: Nabız sayımını öğrenebilirsiniz. Bazı ilaçlar nabız sayısını değiştirebilmektedir. Örneğin, Ca antagonistleri (Nidilat, kardilat), B blokerlar (dideral, viken, tensinor vb.), Digoksin, Alfa metil dopa (Aldomet) gibi ilaçları almadan önce nabzını sayınız.
  • Kan basıncı kontrolü: Hastanın kan basıncını (tansiyonu) günde en az iki kere ölçülmelidir. Büyük ve küçük tansiyonlar not edilmelidir. Tüm bu işlemler için bir defter tutmanız son derece işinizi kolaylaştıracaktır. Yüksek tansiyon rejeksiyon belirtisi olabileceğinden dolayı dikkatli olunmalıdır.
  • Ağırlık kontrolü: Hastanın kilosu, kahvaltı öncesi sabah tuvalete gittikten sonra ölçülmelidir. Aşırı kilo artışı böbrekte rahatsızlıklar yaratacağından dolayı bu konuya dikkat edilmelidir.
  • Rutin kontroller: İdrar tetkiki, lökosit sayımı, kreatinin, kanda BUN, açlık kan şekeri, elektrolitler, sandimmun seviyeler hastanede rutin olarak kontrol edilmelidir. Bu kontroller hastane çıkış işlemlerinden sonra

– İlk hafta sonra,

-İlk 45 günde haftada bir,

-İlk 3 ay 15 günde bir,

-3 aydan sonra yılda 1 şeklinde yapılmalıdır.

  • İdrar kontrolü: Hekiminiz size idrar toplamanızı söylediğinde 12-24 saatlik belirtilen aralıklar da idrar miktarı toplanıp ölçüldükten sonra kaydedilmelidir. Günlük idrar miktarı her tuvalet sonrası kontrol edilmeli ve olağan dışı durumlar not edilmelidir.

Böbrek Nakli Sonrası Bakım

Böbrek nakli sonrası yapılması gereken en önemli şey bakımdır. Çünkü nakil gerçekleştikten sonra hastanın sağlığının korunması ve yaşam kalitesinin artması son derece önemlidir. Bu yüzden hasta doktorunun tavsiyelerini dinlemeli, gerekli talimatlara uyarak hayatını sürdürmelidir.

Böbrek Nakli Sonrası Bakım Nasıl Olmalı?

  • Hastanın kilo ve tansiyonu takip edilmeli
  • Vücut ısısı kontrol edilmeli
  • Beslenme konusunda oldukça titizlikte davranılmalı
  • Bol su içmek oldukça önemlidir
  • Düzenli egzersiz ve yürüş programları hazırlanmalı
  • Kişi eğer şeker hastası ise kan şekerine çok dikkat edilmeli
  • Genel sağlık temizliği ve diş temizliğine itina gösterilmeli
  • Sigara içmemeli ve içilen ortamdan uzak durulmalı
  • Evcil hayvan, bitki ve bahçe işlerinden uzak durmalı
  • Araç gibi makine kullanımlarından uzak durulmalı

Böbrek nakli sonrası bakım yapmanın bir çok amacı bulunmaktadır. Özellikle komplikasyonların önlenmesi, erken tanı yapılması ve böbreğin çalışma koşullarının en üst düzeyde sağlanması için oldukça önemlidir. Nakil ameliyatı sonrasında hemşirelere de önemli görevler düşmektedir. Hastanın vücudunun immünolojik konrolü için kullanılan teknikler önemli olacaktır.

  • Hastaya yeterli sıvı desteği sağlanmalı. Vaskülar dolum, doku perfüzyonu gerektiğinde yeterli sıvının bulunup bulunmadığı ve hızı sürekli kontrol edilmelidir.
  • Hastada ameliyat sonrası üretal anastomoz kaçağı oluşabilir ve bu da cerrahi işlem gerektiren bir durumdur. Hastanın idrar çıkışları kontrol edilmelidir.
  • Hastanın BUN, hemoglobin, kreatinin, Htc ve karaciğer değerleri testlerle günlük olan takip edilmeli ve olağandışı durumlar derhal hekime bildirilmelidir.
  • Hastada nakil sonrası kızarıklık, morarma, şok bulguları gibi değişiklik tespit edildiğinde raporlanmalı.
  • İdrarın aniden kesilmesi gibi durumlar acil müdahale gerektirebildiğinde hasta yakından takip edilmeli ve raporlanmalıdır.
  • Ameliyat sonrası hasta vücudu hassas olduğundan dolayı odaya girenler sık sık ellerini yıkamalıdır. Böylece mümkün olduğunca enfeksiyon riski azaltılmış olur.
  • Hasta ünitesine koruyucu izolasyon uygulanarak ziyaretçi sayısı kısıtlanmalı ve süresi azaltılmalıdır.
  • Hastanın başka bir üniteye gitmesi gibi durumlar gerektiğinde maske takılmalı ve gömlek giydirilmesi gerekmektedir.
  • Hastaya solunum ve öksürme egzersizleri yaptırılmalıdır.
  • Hastanın günlük kilo takibi yapılması gerekmektedir.
  • Hasta nakil işlemi sonrası kullanacağı ilaçlar ve yan etkileri konusunda detaylı olarak bilgilendirilmelidir.

Böbrek Nakli Sonrası Yaşam

Kişi böbrek nakli olduktan artık yepyeni bir yaşam bekliyor. Yeni böbrekle birlikte hayat boyu sağlıklı bir yaşam sürdürmeniz mümkündür. Özellikle diyaliz dönemine göre az kısıtlamaların olduğu rahat bir dönem geçireceğiniz bir koşula sahip olacaksınız. Böbrek nakli sonrası yaşamınızın kaliteli olması için size büyük işler düşmekte. Doktorunuz ile birlikte işbirliği içerisinde yer alıyor olmanız bu sürecin daha da kaliteli olarak devam etmesini sağlayacaktır.

Böbrek nakli sonrası kişinin normal yaşamına, işine, aile ve ev hayatına dönmesi ve kaliteli bir hayat sürdürmesi oldukça mümkündür. Nakil sonrası beden gücünün tam olarak yerine oturması biraz zaman alabilir. Nakil işlemini takip eden ilk aylarda kişi enfeksiyon eğiliminde olduğu için kısıtlı bir dönem geçireceği için bazı kurallara uyması gerekecektir. Bu kurallar hem böbreğin korunması hem de hastanın tüm sağlık durumunu düzeltmesi açısından önemlidir.

Böbrek nakli sonrası ilk 3 ay için bir not defteri tutmanızı tavsiye ediyoruz. Bu deftere tansiyon, kan basıncı, ateş gibi bazı verileri kaydetmeniz size ve doktorunuza büyük kolaylıklar sağlayacaktır. Tutacağınız bu defterde aşağıdaki verileri kaydedebilirsiniz:

  • Sabah ve akşam günlük ateş bilgilerinizi
  • Günlük ağırlık hacim takibinizi
  • Günlük tansiyon değerlerinizi
  • Günlük idrar takibinizi ve anormal koşulları

Böbrek nakli sonrası sağlıklı bir yaşam için aşağıdaki koşullara uymanızı tavsiye ediyoruz:

  • İlaçlarınızın doktorunuzun belirttiği saatlerde ve dozlarda almaya dikkat ediniz.
  • İlk 3 ay içerisinde kabalık ortamlardan uzak durmaya gayret gösteriniz. (sinema, lokanta, tren, tiyatro, düğün gibi)
  • İlk 3 ay içerisinde yaşadığınız odada 2 den fazla kişi olduğuna muhakkak maske takmaya özen gösteriniz.
  • Ellerinizi uygun koşullarda yıkayıp vücut ve diş temizliklerinize ihmal etmeyiniz.
  • Evde kuş gibi hayvan beslenmemeli, bitki gibi işlerle uğraşmamalısınız.
  • 5 kg. üzerindeki ağırlıklıkları taşımayınız.
  • Böbreğinizin üzerine baskı yapacak her türlü egzersiz ve diğer durumlardan uzak durunuz.
  • İlk ay araba kullanmayınız.
  • Sigara ve alkolden kesinlikle uzak durunuz.

Ayrıca böbrek nakli sonrası yaşam için çeşitli değişiklikler yapmanız gerekecektir. Örneğin, beslenme diyetleri, gerekli bekleme aylarından sonra egzersiz ve spor yapmak gibi bir çok konuda kendinize programlar oluşturmalısınız.

Böbrek Nakli Sonrası Kullanılan İlaçlar ve Yan Etkileri

Böbrek nakli sonrası hastanın yaşam kalitesinin arttırılması ve normal sağlık koşullarına dönebilmesi hekim gözetiminde bir takım ilaçlar verilmektedir. Özellikle böbrek nakli sonrası ilk aylar içerisinde akut rejeksiyon yani organ reddi denilen bir durum ortaya çıkmaktadır. Bu durum düzeltilmediği takdirde organın hasar görmesine hatta kaybına yol açabilmektedir. Bunun için nakil sonrası başlayan ilaçların düzenli olarak kullanılması rejeksiyonun gelişmesini önlemede son derece önemlidir. Tüm bu sürecin daha iyi anlaşılması için böbrek nakli sonrası kullanılan ilaçlar ve yan etkileri konusunu anlatmaya çalışacağız.

İmmunosupressif denilen bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar organın çalıştığı süre boyunca kullanılması gereken ilaçlardır. Zaman ilerledikçe red olasılığı azaldığından dolayı dozajlar düşürülmeye başlanılır. Aşağıda böbrek nakli sonrası kullanılan ilaçların ve bunların yan etkileri açıklanmıştır.

Böbrek Nakli Sonrası Kullanılan İlaçlar ve Yan Etkileri

  • Sandimmun Neoral (Siklosporin): Dünyada böbrek nakli sonrası yaygın olarak kullanılan ilaçlardan birisidir. Ülkemizde 25 mg ve 100 mg kapsüller şeklinde satılan ilaç red olayının engellenmesinde oldukça etkilidir.

Yan etkileri:

* Tansiyon yükselmesi

* Diş eti büyümesi

* Karaciğer test bozukluğu

* Böbrek fonksiyon bozuklukları

* İshal, bulantı

  • Prograf (Tacrolimus: FK506): Siklosporine benzemeyen bu ilaç red olaylarının engellenmesinin yanı sıra bazı akut red olaylarının geri dönüşü içinde başarı sağlamıştır. Ülkemizde 1 ve 5 mg. kapsüller şeklinde satılmaktadır.

Yan etkileri:

*Tansiyon yükselmesi

* Böbrek fonksiyon bozukluğu

* Şeker hastalığı

*Karaciğerde bozukluk

*Uyku bozuklukları

  • Cellcept (Mikofenolat mofetil): Son yıllarda kullanılmaya başlayan bu ilaç Sandimmum veya Prograf ile birlikte kullanılabilmektedir. Akut red olaylarının önlenmesi ve kronik red olaylarında oldukça etkilidir. 250 mg ve 500 mg tabletler halinde satılmaktadır.

Yan etkileri:

*Mide ve bağırsak sorunları

*Şiddetli bulantı, kusma, ishal

  • İmuran (Azathiopurin): Böbrek naklinin geçmişinden beri kullanılan bir ilaçtır. Etki mekanizması bakımından Cellcept’e benzemekle birlikte çoğunlukla Cellcept’in kullanımı tercih edilmektedir.

Yan etkileri:

* Kemik iliği üzerinde baskı oluşumu

* Kansızlık

* Cilt tümör gelişimi

*Saç dökülmesi, eklem ağrısı

  • Kortizon içerikli ilaçlar (prednol, codelton, deltacortril): Eski yıllardan beri kullanımı devam eden bu ilaçlar nakil işleminden sonra ilk aylarda yüksek dozajda kullanılırken ileriki günlerde dozajları azaltılmaktadır. Red olaylarının engellenmesinde kullanılmaktadır.

Yan etkileri:

* Vücut şeklinde bozulma, kol ve bacakların incelmesi

*Enfeksiyon eğilimi

*Yaraların geç iyileşmesi

*İştah artışı

*Yüksek tansiyon

Yukarıda anlatılan ilaçların yan etkilerinin herkeste görüleceği gibi bir durum söz konusu değildir. Sadece kullanım sonucu yaşanabilecek ihtimaller konusunda bilgi verilmektedir.

Bunun dışında nakil sonrası tansiyon düşürücü ilaçlar, kalsiyum antagonistleri ve enfeksiyon koruyucu ilaçlar kullanılmaktadır. Tüm ilaçlar doktorunuzun gözetiminde, tavsiyesinde belirtilen koşullarda alınmalıdır.

Böbrek Nakli Sonrası Beslenme

Böbrek hastalarının geçirmiş oldukları böbrek nakli sonrası beslenmelerine dikkat etmeleri son derece önemlidir. Böbrek nakli yapılmış hastaların yapmış olduklarını diyetlerindeki kısıtlamalar diyaliz hastalarına göre daha azdır. Bu dönemde yapılacak diyetlere dikkat etmek gerekir:

  • Nakli yapılan böbreğin vücut tarafından reddinin önlenmesi için kullanılan ilaçlar çoğunlukla ömür boyudur. Bu ilaçların ise beslenme üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır. Örneğin, kortizonlu ilaçlar iştahın çok açılmasına neden olmaktadır. Ayrıca bu tedaviler ile birlikte şeker hastalığı, kan değerlerinin yükselmesi, kemiklerde zayıflık gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Bu yan etkilerden kurtulmak veya en azından minimuma indirilmesi için doğru beslenme diyetlerini uygulamak gerekir.
  • Yapılan bilimsel araştırmalar göre, böbrek nakilli hastaların geleceğini belirleyen önemli faktörlerden birisi de beslenmedir. Vücut direnci düşük ve zayıf olan kişiler nakil işleminden sonra sık ve çeşitli problemlerle karşılaşabilir. Böbrek nakli sonrası uygun beslenme diyeti ile bu sorunları aşabilirsiniz.
  • Yapılan tüm tedbirlere rağmen böbreğinizin çalışma süresini net olarak bilmek mümkün değildir. Belirli bir sonra böbreğin redde uğraması durumunda kanda bulunan üre ve kreatinin gibi zararlı maddeler yükselebilir. Böbrek nakli sonrası yapılan doğru beslenme ile bu süreci geciktirebilir ve sorunları en aza indirebilirsiniz.

Böbrek Nakli Sonrası Beslenme Türleri

  • Kalori: Kişi zayıfsa yüksek kalorili diyetler onun için daha uygundur. Zayıf olan hastaların karbonhidrat oranı yüksek olan yiyecekleri (pirinç, ekmek, pekmez, fasulye, bulgur  gibi) tüketmeleri uygundur. Fakat burada dikkat edeceğiniz nokta örneğin ekmekte beyaz ekmek yerine sağlıklı olan tam buğday ekmeği yemeniz olacaktır. Dolayısıyla karbonhidrat açısında sağlıklı olan besinleri seçmeniz son derece önemlidir.,
  • Yağlar: En önemli kalori deposu olan yağları kilo durumunuza göre almanız uygun olacaktır. Bazı yağlar içerisinde bulunan aşırı kolestrol sağlığınızı olumsuz etkileyebilmektedir. Yemeklerde katı yağlar yerine sıvı mümkünse zeytinyağını tercih etmek, etlerin yağsız kısımlarını tüketmek faydalı bir diyet şekli olacaktır.
  • Proteinler: Böbrek nakli sonrası kullanılan özellikle kortizonlu ilaçların etkisiyle protein yıkımı artmaktadır. Bu bakımdan yeterli protein almak oldukça önemlidir. Alacağınız proteinlerin hayvansal kaynaklı olması daha faydalı olacaktır. Beyaz et (tavuk, balık, hindi) tüketimi oldukça sağlıklı bir diyet şeklidir. Ayrıca yumurtada oldukça zengin bir protein deposudur.

Böbrek nakli sonrası beslenme konusunda yukarıda anlatılan dışında 3 litre civarında su tüketilmesi oldukça yararlıdır. Ayrıca tuz miktarına dikkat etmelisiniz. Kortizonlu ilaçların tuz tutması yüzünden alacağınız tuzlu besinler tansiyonunuzu yükseltebilir.

Tüm bu anlatılan dışında böbrek nakli sonrası beslenme diyetinin en iyi şekilde yapılabilmesi için doktorunuza danışmanız tavsiye edilmektedir.

Böbrek Nakli Sonrası Malülen Emeklilik

Böbrek hastalarından haftada 3 kere diyalize girip ve 10 yıl 1800 günü dolduranlar SGK’ya başvurdukları taktirde malülen emekli olabiliyorlardı. Fakat sonrasında böbrek nakli oldukları taktirde kontrol muayenesine çağrılıp nakil oldukları malül olmadıkları söylenerek aylıkları kesilmekteydi. Bu durumu gören hastalar ise aylıklarının kesilmemesi adına böbrek veya diğer organ nakli işlemi yaptırmaktan vazgeçiyorlardı. Bu konudaki tepkiler gerek gazetelerde gerekse köşe yazarları tarafından dile getirildi. Bunun üzerine düzenleme yapan Çalışma Bakanlığı nakil işlemi dahil birçok kişinin malülen emeklilikten faydalanmasını sağlayan düzenleme yürürlüğe girdi.

1 Eylül 2013 tarihi itibariyle kabul edilen düzenlemeye göre, böbrek naklinden kansere, diyabetten diğer hastalıklara kadar toplam 21 çeşit rahatsızlığı kapsayan düzenlemede 4 bin 250 kişi emeklilik hakkına kavuşmuş oldu. Ayrıca eski yönetmeliğe göre başvuru yapıp reddedilen kişilerde tekrardan başvuru yapabilecekler.

Rapor Alınmalı

Kabul edilen yönetmelikten faydalanmak için rapor alınması gerekmekte. Çalışma gücünü meslek hastalığı veya iş kazası gibi sebepler sonucu kaybeden kişiler %60 durumunu kaybettiği raporla belgelemeleri gerekiyor. En az 10 yıllık sigortalı toplam 1800 gün sigorta primi ödenmiş olma şartı da yer alıyor. Başka birisi tarafından daimi bakıma muhtaç derece bulunan malül sigortalılar ise sigortalılık süresi aranmadan 1800 gün sigorta priminin ödenmiş olması yeterli kabul edilecek.

Böbrek Nakli Sonrası Malülen Emeklilik Hakkı

Yasallaşan düzenleme çerçevesince kemik iliği hariç tüm organ nakli hastaları ve tüm kanser hastaları, böbrek nakli hastaları koşulsuz olarak malülen emekli olabilecekler. Buna göre, otizm, sara, alzheimer, kronik böbrek yetmezliği, kaşeksi, MS, kronik pankreatit, ülseratif kolit, KOAH, uyku bozuklukları, sindirim sistemi kanamaları, ağır elektrolit bozuklukları gibi rahatsızlıklar bu kapsam dahilinde. Kişilerin çalışmasına mani olabilecek genetik hastalıklarda maluliyet çerçevesince değerlendirilecek. Yardım olamadan yürümekte zorlanan sigortalı, travma sonrası stres, obsesif kompulsif bozukluklar, şeker hastalığı sonucu en az 3 organında orta-ileri derece bozulma gerçekleşmesi de bu kapsamda yer alacağı belirtildi.

Kontrol Muayenesi Olmayacak

Yapılan açıklamaya göre, böbrek hastalarının diyalize girdikten sonra nakil işlemi yaptırdıklarında SGK’ya çağrılıp kontrol muayenesi ediliyordu. Nakil işlemi yapıldığından dolayı hastaların aylığı kesilmekteydi. Yapılan açıklamada artık kontrol muayanesi yapılmayacak.